Osmanlı toplum yapısında Gayr-ı Müslimlerin ekonomik statüsü -18.yüzyıl Konya örneği-

İnsanların gelirleri bilindiği üzere içinde yaşadıkları toplumsal hayat içerisinde sahip oldukları sosyal statülerini belirleyen önemli ölçütlerden birisidir. Başka bir ifade ile bireylerin sosyal yaşamda hiyerarşik olarak dizilmesinde ekonomi önemli bir göstergedir. Eğer bir toplumsal sistemde bireyler mal-mülk edinebiliyor, ticaret yapabiliyor iseler bu aynı zamanda seyahat, sağlık ve eğitim gibi haklarının olduğu anlamına da gelebilir. Yıllardır Gayr-ı Müslimlerin Müslüman toplumlarda özgür olmadıkları ve haklarının korunmadığı şeklinde iddialar süregelmiştir. Bu durumun Osmanlı toplum yapısında da bulunduğunu ileri sürenler olmuştur. Bu araştırma 18. Yüzyılda Osmanlı toplumsal yapısında Gayr-ı Müslimlerin Anadolu’nun tam merkezinde yer alan Konya yerleşkesindeki ekonomik durumlarını birincil kaynak olma niteliğine haiz mahkeme kayıtları verilerinden yararlanarak istatistik değerlendirmelere de yer vererek ortaya koymaya çalışmaktadır. İlave olarak Gayr-ı Müslimlerin gelirleri ile Müslümanların gelirlerini karşılaştırarak iki toplumsal grup arasındaki gerçekliğin ne olduğunu tahlil etmektedir. Araştırmanın amacı konunun spekülatif ve kanaatten öte sosyal olgulardan hareketle toplumsal gerçekliği ortaya koymak ve farklı dini grupların Müslüman bir toplumsal yapıda nasıl çatışmaksızın bir arada olabildiklerinin ve olabileceklerinin imkanına katkı sunmaktır. Benzer konu veya aynı konularda araştırma yapacak genç araştırmacılara mahkeme kayıtlarından nasıl bilimsel çerçevede yararlanabileceklerine de ışık tutma hedeflenmiştir. Araştırma Osmanlı arşiv belgelerinin en önemlileri arasında yer alan ilgili dönem ve yerleşkeyle alakalı mahkeme kayıtlarının sunduğu verilerin tam olarak taranmasıyla nesnel bir bakış, değerlendirme ve çözümlemeyi içermektedir. Arşiv belgeleri vasıtasıyla kuru bir tarih yaklaşımının dışına çıkılarak Osmanlı değerlendirilmeye gayret edilmekte ve özellikle Gayr-ı Müslimlerle ilgili sosyal gerçeklikleri tespit etmeye çalışmaktadır. Böylece Osmanlı Toplum yapısında Gayr-ı Müslimlerin ekonomik durumu 18. Yüzyıl Konya örneğinde nesnel şekilde çözümlenmeye ve bilim dünyasına sunulmaya gayret edilmektedir. Araştırma çağımızda her geçen yıl çatışmaların arttığı süreçte hem Müslüman toplumlar, hem de diğer toplumlar için farklı dini grupların bir arada yaşayabilmelerinin örneklerinden ve tecrübelerinden istifade edebilecek bazı durum ve tespitleri içermektedir.

Income is one of the important criteria that determines the social statues of people in social life. In other words, economy is an important indicator for social hierarchy in social life. If, in a social system, individuals can own property, trade; it may also mean that they also have rights to travel, health and education at the same time. For years it has been all argued that non-Muslims were not free and their rights were not protected in Muslim societies. Some have assumed that this was the case in the Ottoman society as well. This research article attempts to reveal the economic condition of non-Muslims in the Ottoman society by using statistical evaluation of court records which can be considered as a primary source in the settlement of Konya, which is located in the center of Anatolia. In addition, by comparing the incomes of non-Muslims and the income of Muslims, it analyzes the reality between the two social groups. Instead of speculative judgment on the issue, the purpose of this research article isto demonstrate social reality through social phenomenon sand to contribute to the possibility of how different religious groups coexist in a Muslim society. It also attempts to shed light on how young scientist scan benefit scientifically from court records on the investigation of same or similar issues. The research includes an objective look, evaluation and analysis by thoroughly scanning the data of the related period and the relevant court records of the Ottoman archive documents. Rather than a dry history approach, the article strives to assess the Ottoman society through the archive documents and identifies the social reality, especially about the conditions of non-Muslims. Thereby, the article endeavors to solve objectively the economic condition of non-Muslims by using the case of Konya in the 18th century and to present its findings to science world. In a steadily rising conflict over the recent years, we believe that the research will present examples of how Muslim and non-Muslim societies live in harmony.