Lise öğrencilerinin Akşehir yöresi etnobotaniği konusundaki farkındalıklarının belirlenmesi

Bu çalışma Akşehir liselerinde öğrenim gören öğrencilerin etnobotanik farkındalıklarını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma, 2023-2024 eğitim-öğretim yılında Akşehir Şehit İsmail Cem Mesleki Teknik Anadolu ve Hacı Sıddıka Baysal Fen liselerinin 9, 10, 11 ve 12. sınıflarında öğrenim gören öğrenciler üzerinde yapılmıştır. Araştırma nitel ve nice tabiatlı karma bir araştırma olup öğrencilere 35 ifadeden oluşan 5'li Likert tipi ve 4 adet açık uçlu sorunun bulunduğu bir anket uygulanmıştır. Anket 140 öğrencinin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Anketin öğrencilere uygulanmasının ardından ortaya çıkan veriler bir araya getirilerek gerekli tablo ve şekiller oluşturulmuştur. Araştırmada elde edilen nicel veriler öğrencilerin yöre etnobotaniği ile ilgili farkındalıklarının orta düzeyde olduğunu göstermektedir. Öğrencilerin özellikle bölgede yetiştirilen ve ticareti yapılan ekonomik değeri yüksek bitkileri daha iyi tanıdığı ortaya çıkmıştır. Öğrencilere uygulanan açık uçlu soru anketinden elde edilen veriler; kantaron, kuşburnu, nane, ıhlamur, papatya, acı güneyik, kiraz, şeker pancarı, üzerlik ve dağ kekiği gibi bitkilerin yörede yaygın olarak kullanıldığı sonucunu ortaya koymuştur. Bu veriler ve verilen cevapların frekansına bağlı olarak öğrencilerin genel olarak yöre etnobotaniği farkındalıklarının orta düzeyde olduğu söylenebilir. Bunlardan kantaron yara ve yanık tedavisinde merhem olarak, kuşburnu, nane ve ıhlamurun soğuk algınlığı ve boğaz ağrısı için çay olarak, papatyanın sakinleştirici özelliğinden dolayı çay olarak ve dağ kekiğini öksürük giderici etkisinden dolayı çay olarak tıbbi amaçlarla kullanıldığı tespit edilmiştir. Bununla birlikte tıbbi amaçlı kullanım şekilleri ile ilgili verilen cevapların frekansları, bitkilerin ilaç olarak kullanılması noktasındaki farkındalığın düşük olduğunu göstermektedir. Etnobotanik farkındalığı olan öğrencilerin bu bilgileri daha çok büyüklerinden edinmiş olmaları açık uçlu soru anketinin ortaya koyduğu diğer bir sonuçtur. Bu durum etnobotanik farkındalığın oluşmasında formal eğitim kurumları yerine informal kaynakların etkili olduğunu göstermektedir.

This study was conducted to determine the ethnobotanical awareness of students studying in Akşehir high schools. The research was conducted on students studying in the 9th, 10th, 11th and 12th grades of Akşehir Şehit İsmail Cem Vocational Technical Anatolian and Hacı Sıddıka Baysal Science high schools in the 2023-2024 academic year. The research is a mixed qualitative and quantitative research, and a survey consisting of 35 statements, 5-point Likert type and 4 open-ended questions was applied to the students. The survey was conducted with the participation of 140 students. After the survey was administered to the students, the resulting data were brought together and the necessary tables and figures were created. The quantitative data obtained in the research show that students' awareness of the local ethnobotany is at a medium level. It has been revealed that students are better acquainted with the plants with high economic value that are grown and traded in the region . Data obtained from the open-ended question survey administered to students; it has been concluded that plants such as centaury, rosehip, mint, linden, chamomile, güneyik, cherry, sugar beet, üzerlik and thyme are widely used in the region. Depending on these data and the frequency of the answers given, it can be said that the students' general awareness of the local ethnobotany is at a medium level. It has been determined that centaury is used as an ointment in the treatment of wounds and burns, rosehip, mint and linden are used as tea for colds and sore throats, chamomile is used as tea due to its calming properties, and thyme is used as tea for medicinal purposes due to its cough suppressant effect. However, the frequencies of the answers given regarding the ways they are used for medicinal purposes show that the awareness of the use of plants as medicine is low. Another result of the open-ended question survey is that students with ethnobotany awareness acquired this information mostly from their elders. This shows that informal sources rather than formal educational institutions are effective in creating ethnobotanical awareness.