Müridizm ve Kafkasya mücadelesindeki rolü

Abstract

18. yüzyılda sıcak denizlere inme politikasını gerçekleştirmek isteyen Rusya İmparatorluğu, bu amacına ulaşabilmek için zengin doğal kaynaklara sahip ve stratejik açıdan son derece önemli bir noktada bulunan, Kafkas halklarının yüzlerce yıllık yurdu olan Kafkasya'yı işgal etmiştir. Kendilerine Dağlılar denilen Kafkas halkları, Rus istilasına karşı koymak için Halidi-Nakşibendiyye tarikatı sufileri önderliğinde Gazavât hareketi etrafında birleşmişlerdir. Hareketi yöneten liderlere "imam" denilmiştir. İmam Mansur ile temelleri atılan, İmam Gazi Muhammed ile başlayan, İmam Hamzat ile gelişen ve İmam Şamil ile en parlak dönemine ulaşan bu mücadele, daha sonraları "Müridizm" olarak adlandırılmıştır. Tasavvuf, Kuzey Kafkasya'da sadece ruhani boyutta kalmamış, aktif bir şekilde toplum içerisinde yer alarak siyaseti de yönetmiştir. Müridizm imamları bir taraftan Ruslara karşı direniş faaliyetlerini yürütürken diğer taraftan toplum düzeninde de çeşitli değişikliklere imza atmışlardır. Toplumda İslâmî kuralların uygulanmasını sağlamış, İslam ile çelişen kan davası, sınıf farkı vb. eski örf ve adetleri ortadan kaldırmışlardır. Bu bakımdan Halidi-Nakşibendiyye'nin Kuzey Kafkasya yapılanması benzersiz bir nitelik taşımaktadır. 1858'de İmam Şamil'in esir alınmasına kadar devam eden direniş hareketi sayesinde Rusların Kafkasya'ya hâkim olması 35 yıl gecikmiştir. Şamil'den sonra Kafkasya'da Rus zulmü artmış, Müslümanlar için burada yaşamak her geçen gün zorlaşmış ve en sonunda sürgüne maruz kalmışlardır.

In the 18th century, the Russian Empire, which desired to actualize its policy of accession to the warm sea ports in order to achieve its goal, invaded the Caucasus which have rich natural sources and are located in a strategically important place and also have been the homeland for the peoples of Caucasia for ages. The peoples of Caucasia, called as Highlanders, merged under the Gazavat movement leaded by the Sufis of Khalidî –Naqshibandî sect in order to resist Russian invasion. The movement was leaded by the leaders called "imam". This struggle, which was founded by Imam Mansur, started by Imam Ghazi Mohammad, developed by Imam Hamzat and reached to the prime by Imam Shamil, was named as Muridism later. Sufism not only had a spiritual dimension in the North Caucasus, but also actively involved in the society and governed politics. On the one hand the Imams of Muridism carried out the resistance movement against Russians and on the other hand they made various changes in the social order. They ensured that the Islamic rules were applied in the society and they eliminated the old customs and traditions such as blood feuds, class distinction etc. that conflict with Islam. In this respect, the construction of Khalidî –Naqshibandî in the North Caucasus was unique. Due to the this resistance movement which went on until 1858 when Imam Shamil was captured, Russian dominance on Caucasia retarded for 35 years. After Shamil, Russian oppression increased in the Caucasus, it became more difficult for Muslims to live there and they were finally exiled.