Ahmed Bin Muhammed Mağnîsî'nin Terceme-i Cezerî isimli eserinin tecvid literatüründeki yeri

Abstract

Ahmed b. Muhammed el -Mağnîsî (ö.1000/1592) Osmanlı Devleti'nin en parlak dönemi olan 16.yy'da yaşamış, adından da anlaşılabileceği gibi Manisalı bir Osmanlı âlimidir. Hayatı hakkında pek bilgi sahibi olamadığımız Mağnîsî'nin nasıl bir âlim olduğunu ancak yazmış olduğu eserlerden yola çıkarak bir yorum yapmak mümkün olabilecektir. Mağnîsî İslam dünyasında yaygın olan dört büyük amelî mezhepten biri olan İmam-ı Azam Ebu Hanife (ö.150/767)'ye ait olan ve Akâid konularını ele aldığı ''el- Fıkhu'l-Ekber'' isimli eserini şerh etmiştir. Bu eser Osmanlı dünyasında Fıkhu'l – Ekber'in en çok tanınan şerhidir. Yine Mağnîsî, İbnü'l –Cezerî diye bilinen Muhammed b. el-Cezerî'nin (ö.833/1429) tecvide dair yazdığı meşhur manzum eseri olan el -Mukaddime'sini de şerh etmiştir. Osmanlıca kaleme alınan bu Mukaddime şerhi, 'Terceme-i Cezerî' diye isimlendirilmiş olup yaklaşık elli sayfalık bir risale olarak nitelendirilebilecek hacmi küçük bir eserdir. Mağnîsî eserini sistematik bir tarzda yazmamıştır. Kendisinden istifade ettiği Aliyyü'l-Kâri (1014/1606)'nin el-Minehü'l-Fikriyye fî Şerhi'l -Mukaddimeti'l – Cezerîyye veya yakın dönemlerde yazılmış olan Seyfüddin b. Atâullâh el- Fedâlî el- Mısrî'ye ait-el -Cevâhiru'l -Mudiyye ale'l Mukaddimeti'l -Cezerîyye gibi şerhlerde konular beyit beyit ele alınmış, üzerinde durulmuştur. Mağnîsî ise eserinde, ibnü'l – Cezerî'nin ve diğer tecvid ilminde önde gelen âlimlerin görüşlerinden istifade ederek anlatmış, bazen kendi gözlemlerini, kendi fikirlerini söylemekten çekinmemiştir. Cumhuriyet döneminde yazılan tecvid kitaplarında ve tez, makale gibi tecvidle alakalı yapılan bilimsel çalışmalarda bu esere sıkça atıfta bulunulduğunu ve alıntılar yapıldığını görmekteyiz. İşte biz bu çalışmada Mağnîsî'nin bu değerli eserini tanıtmış olacağız.

Ahmed b. Muhammed el – Mağnîsî (d.1000/1592) as can be understood from his name, is an Ottoman Scholar from Manisa who lived in the brigthtest era of Ottoman state. We don't have enough information about his life so we can only comment about what kind of a scholar he wasa by the help of his works. Mağnîsî annotated Imam'ı Azam's (who was the leader of one of the most widespread deeds sect) el fıkhul ekber in which he dealt withAkaid subjects. This is the most known explanation of El fıkhuıl-ekber. Moroever Mağnîsî explanaied Muhammed b. el-Cezerî's (known as el Cezerî) which was about taecvid and id verses. This Ottoman explanation of Mukaddime is small tractate of fifty pages which was named ''Terceme-i Cezerî''. Mağnîsî didn't write his and works systematically. In his works, he benefited from works such as ''el-Minehü'l-Fikriyye fi Şerhi'l-Mukkadimeti'l-Cezerîyye'' of Aliyyü'l-Kâri (d.1014/1606) or in a close time ''el-Cevahiru'l-Mudıyye Ale'l-Mukaddimeti'l-Cezerîyye of Seyfuddîn b. Ataillah Fedâli-el-Mısrî, subjects were dealt in couplets and analyzed. Mağnîsî benefiled from İbnü'l-Cezerî and other prominent scholar and explanied withhout hesitated to tell his owen opinions. We see that this work of Mağnîsî was ofter quated and referred in scientific studies such as boks, articlesand the sis on taecvid. Here in this study, we will introdure you this voluable work of Mağnîsî.