Okulda karşılaşılan etkisiz süreçler ve rol belirsizliği

Abstract

Mevcut okulların yapısında, veriye dayalı olarak etkisiz süreç ve rol belirsizliklerinin analiz edilerek sistemden çıkarılmaya çalışılmasıyla eğitim sistemlerinin daha etkili, daha güçlü bir mekanizmaya kavuşacağı öngörülmektedir. Bunun içinde, yönetici ve öğretmenlerin bakış açılarından okulda karşılaşılan etkisiz süreç ve rol belirsizliklerinin değerlendirilmesinin oldukça önemli olduğu düşünülmektedir. Bu doğrultuda araştırmanın amacı, okulda karşılaşılan etkisiz süreçler ve rol belirsizliğinin okul yöneticileri ve öğretmenlerin görüşlerine göre değerlendirilmesidir. Araştırmada, nitel araştırma yaklaşımlarından fenomenolojik araştırma deseni kullanılmıştır. Bu çalışmada, amaçlı örnekleme yöntemlerinden olan maksimum çeşitlilik ve ölçüt örneklemesi kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu; Yalova ilinde, 2019-2020 eğitim-öğretim yılında ilk ve ortaokullarda görev yapan 19 okul yöneticisi ve 15 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırma verileri, araştırmacı tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu ve gözlem notları kullanılarak toplanmıştır. Araştırma, gönüllülük esasına göre belirlenen katılımcılarla yüz yüze görüşmeler yapılarak gerçekleştirilmiştir. Görüşme formunda beş temel araştırma sorusu yer almaktadır. Verilerin analizinde, nitel veri çözümleme tekniklerinden içerik analizi kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre; okul yönetim süreçleri, karşılaşılan rol karmaşası-rol belirsizliği, hızlı-etkili entegre takip sistemi, güçlü okul ve güçlü öğretmen beklentileri olmak üzere dört tema oluşmuştur. Çalışma sonuçlarına göre, okul yönetim süreçlerinin; mevzuat-bürokrasi çerçevesinde şekillendiği, yetki ve sorumluluk arasında ideal dengenin kurulamadığı, mevzuat hükümlerinin doğru anlaşılmadığı, hiyerarşi, rol ve statü karmaşasının yaşandığı görülmektedir. Okulda, kırtasiyeciliğin engelleyici-zorlaştırıcı olarak algılandığı ve yönetici-öğretmenlerin amacına hizmet etmeyen (etkisiz) süreçlerle karşılaştıkları ortaya çıkmıştır. Yönetici ve öğretmenlerin; okulda rol belirsizliğiyle karşılaştıkları, fakat rol belirsizliği olarak nitelendirilemeyecek bazı durumların da rol belirsizliği olarak algılandığı anlaşılmıştır. Yönetici ve öğretmenlerin bazı zamanlarda belirsizliklerle karşılaştıkları ve karşılaşılan belirsizlikleri gidermek içinde sık sık istişareye başvurdukları görülmektedir. Ayrıca, okullarda dijital e-kırtasiyecilik anlayışına geçilmesi, farklı bakanlıkların entegre çalışması, modüllerin işlevselliğinin arttırılması ve resmi yazıların titizlikle seçilerek gönderilmesi, okullarda teknolojik altyapı yetersizliklerinin giderilmesi, portallardaki içeriklerin geliştirilmesi ve velilerin dijital sürece destek vermeleri gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Güçlü okulun oluşması için; okul güvenliğinin sağlanması, sorgulayan, ekip ruhuna sahip okul ikliminin oluşması, yönetici ve öğretmenlerin yeterlikleri ölçüsünde özerkliklerinin sağlanması, okulların fiziki imkânlarının iyileştirilmesinin yanında hayat boyu öğrenmenin gerçekleşmesi, mesleki iş doyumunun sağlanması ve yeteneklerin keşfedilerek geliştirilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Elde edilen sonuçlar literatür taraması çerçevesinde tartışılmış ve öneriler sunulmuştur.

It is predicted that education systems will have a more effective and stronger mechanism by analyzing based on the data and then removing the ineffective process and role ambiguity considering the current structure of schools. In this regard, it is considered to be very important to evaluate the ineffective process and role ambiguity encountered in school from the perspectives of teachers and administrators. Accordingly, the purpose of this research is to evaluate the ineffective processes and role ambiguity encountered in school according to the views of the school administrators and teachers. In the research, phenomenological research pattern which is one of the qualitative research methods was used. In this study, maximum diversity and criterion sampling method which are purposive sampling methods were used. The study group consists of 19 school administrators and 15 teachers working in primary and secondary schools in Yalova province center in the 2019-2020 academic year. The research data was collected using the observation notes and the semi-structured interview form developed by the researcher. The research was carried out by conducting face to face interviews with the participants determined on a voluntary basis. The interview form contains five basic research questions. Content analysis, one of the qualitative data analysis techniques, was used in the analysis of the data. The data obtained in the research are grouped in four themes; school administration processes, role confusion -role ambiguity, fast-effective integrated tracking system and strong school, strong teacher expectations. According to the results of the study, it is observed that school administration processes are shaped within the framework of legislationbureaucracy, the ideal balance cannot be established between authority and responsibility, the provisions of the legislation are not understood properly, hierarchy, role and status confusion is experienced. It has revealed that stationery at school was perceived as obstructive and challenging, administrators and teachers faced processes that did not serve their purpose(ineffective). It was understood that administrators and teachers encountered role ambiguity in school but at the same time some situations that could not be described as role ambiguity were perceived as role ambiguity. It is observed that administrators and teachers sometimes encounter uncertainties and frequently consult them to eliminate. In addition, it has been concluded that the transition to digital e-stationery approach in schools, integrating work of different ministries, increasing functionality of the modules, carefully selecting and directing official texts, eliminating technological infrastructure deficiencies in schools, enriching contents in portals and increasing the support given by parents on digital processes are necessities. It is essential to ensure school security, to form a school climate with a team spirit, to achieve autonomy of to the extent of their competence of administrators and teachers, to improve the physical facilities of schools in which lifelong learning takes place, to increase job satisfaction and to discovering and developing talents to form a strong school. The results obtained were discussed within the framework of the literature review and suggestions were presented.