Türkiye ve Afganistan özelinde ülkeler arası finansal içerme durumu karşılaştırması

Abstract

Finansal içerme (Fİ) bir toplumdaki tüm bireylerin özellikle yoksul ve mahrum olan grupların finansal hizmetlere erişimini ve bu hizmetleri kullanma kolaylıklarını sağlayan bir süreçtir. Fİ ekonomik büyüme ve kalkınma, finansal istikrar ve diğer ekonomik değişkenler üzerinde etkili olduğu için, son zamanlarda araştırmaların ve politikaların odaklandığı konulardan biri olmuştur. Bir ülkede Fİ düzeyi sabit bir olgu değil, sürekli değişen bir olgu olup, ülkeden ülkeye de farlılıklar göstermektedir. Bu araştırmayla, Türkiye ve Afganistan'daki Fİ mevcut durumunun karşılaştırmalı bir şekilde incelenmesi ve finansal içerme düzeyi belirleyicilerinin anlaşılması amaçlanmaktadır. Araştırmada veriler anket yöntemi ile elde edilip, tanımlayıcı analiz metodu ve Probit regresyonu kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma bulguları olarak; Türkiye'de Afganistan'dan daha yüksek hesap sahipliği, resmi tasarruf ve resmi kredi kullanımı ile ortaya çıkan yüksek düzeyde finansal içerme durumu sonucuna varılmıştır. Ayrıca, Türkiye'de finansal dışlanma, yani bir hesaba sahip olmama, çoğunlukla gönüllüdür; Afganistan'daki durum fon yetersizliğine ilaveten, çoğunlukla piyasa yetersizliğinden kaynaklanmaktadır. Aile veya arkadaşlardan borçlanma davranışı her iki ülkede de kredi almanın en yaygın yoludur. Türkiye'de bir hesabı kullanarak tasarruf etme yaygın iken, Afganistan'da geleneksel olarak evde tasarruf etme daha yaygındır.Her iki ülkede bireylerin daha yüksek geliri, daha iyi eğitimi daha yüksek düzeyde resmi hesaplar ve resmi tasarruflar, finansal içerme düzeyi ile ilişkili çıkmıştır. Ayrıca, gelir düzeyi Türkiye'de resmi kredi ile de anlamlı pozitif ilişkilidir. Bireylerin yaşı Türkiye'de sadece hesapların kullanımı ile ilişki olup, Afganistan'da anlamlı ilişkisi bulunmamıştır. Türkiye ve Afganistan'da bireylerin cinsiyeti finansal içerme ana göstergelerini anlamlı olarak etkilememektedir. Her iki ülkede, bireysel özellikler arasında yer alan eğitim düzeyi, Fİ'nin en etkili belirleyicilerindendir.

Financial inclusion (FI) is a process that ensures the ease of access and usage of financial services to all individuals in a society. Since the FI affects financial stability and economic variables in a country, it has recently been a focus of researches and policies. The level of FI is varying over time and also from country to country. In this study, we attempt to evaluate the current status of FI in a comparative way and to understand the determinants of FI in Turkey & Afghanistan. The data was obtained through questionnaires and analyzed using descriptive analysis method and Probit regression. We found a higher level of formal account ownership, formal saving, and credit in Turkey than Afghanistan which presents a high level of FI in Turkey. Financial exclusion in Turkey is mostly voluntary, while in Afghanistan besides the lack of money it is mostly involuntary. Borrowing from family/friends is the most common way of borrowing in both countries. Additionally, formal savings are more common in Turkey, while in Afghanistan people commonly save at home. As empirical results; the individuals' income and education level affected account ownership and formal saving in both countries. Besides that, the income's level only affected formal borrowing in Turkey. Also, the individuals' age only affected account ownership in Turkey. And the individuals' gender is not significantly associated with FI's main indicators in both countries. In Turkey and Afghanistan, the individuals' education is one of the most effective determinants of FI.