21. yüzyıl kütüphane binalarının mimari özelliklerinin incelenmesi

Abstract

Tarihte tapınaklarda saklanan bilgi, zaman içerisinde özelleşmiş bir mekânda depolama ve gerektiğinde paylaşma eylemine dönüşmüştür. Teknolojinin gelişmesi, kullanıcıların isteklerinin ve gereksinimlerinin değişmesi kütüphane binalarında "insan odaklı tasarım" anlayışına göre çeşitli mekânların oluşmasını sağlamıştır. 21. yüzyıl kütüphane binaları depolama ve okuma işlevinin yanı sıra bilgi ve yeni düşünceleri üretme, saklama ve paylaşma fonksiyonlarına sosyal bir mekânda hizmet veren öğrenim merkezi haline gelmiştir. Bu çalışmada 21. yüzyıl kütüphane binalarını belirlenen mimari tasarım kriterleri üzerinden analiz ederek günümüz kütüphane mimarisini tespit etmek amaçlanmaktadır. Tez kapsamında, kütüphane binalarının geçmişten günümüze değişimi yapılan literatür araştırması ve bilimsel çalışmalar ile betimlenerek 21. yüzyılda yapılmış olan beş tane Dünya'dan bir tane Türkiye'den olmak üzere altı adet kütüphane binası belirlenen kriterleri doğrultusunda mekânsal açıdan analiz edilmiştir. Çalışmada kütüphane mekânlarının fonksiyonel ilişkiler kurgusu, kütüphane- yakın çevre ilişkisi, mekân düzeni, iç mekân kurgusu ve cephe düzeni incelenmiştir. Yapılan analizler sonucunda 21. yüzyıl kütüphane binaları ile ilgili ulaşılan sonuçlardan birkaçı şunlardır; -Takım çalışması odaklı öğrenme alanları ve sosyal etkileşimin yaşandığı mekânların yanı sıra geleneksel kütüphanelerdeki mekânların da kullanımının devam ettiği görülmüştür. -Kütüphanenin "merak uyandıran yer" olması için kültürel ve simgesel değer taşıyan tasarımlara yer verilmiştir. -Düşey sirkülasyon bina içinde kolaylıkla görülebilecek şekilde birçok noktada çözülmüş, yatay sirkülasyon ise taşıyıcı ve aksların net bir şekilde çözülmesi ile açık plan kurgusuna sahip esnek mekanlar haline gelmiştir. -Doğal aydınlatma ve havalandırmaya verilen önem artmış, iç mekân kurgusu için yönlendirme sağlamıştır. Ancak iklim koşullarına göre cephede ve çatıda yapılan açıklık değişiklik göstermiştir. -Kütüphane yeşil alan, ana yaya yolları ve araç park yerinin merkezinde olacak şekilde konumlanmış, yeşil alan teras ve çatı bahçesi çözümlemeleri ile bina içine alınmıştır.

The information stored in temples in the past has turned into an act of storing in a specialized space and sharing when necessary. The development of technology and the changes in the wishes and requirements of the users have led to the creation of various spaces in the library buildings according to the "human-oriented design" approach. The 21st century library buildings have become learning centers that serve the functions of producing, storing and sharing knowledge and new ideas in a social space, in addition to their storage and reading functions. In this study, it is aimed to determine today's library architecture by analyzing the 21st century library buildings through the determined architectural design criteria. Within the scope of the thesis, the change of library buildings from past to present has been described by literature research and scientific studies, and six library buildings built in the 21st century, five from the world and one from Turkey, have been analyzed spatially in accordance with the determined criteria. In the study, the functional relations of the library spaces, the relationship between the library and the immediate environment, the layout of the space, the interior design and the facade layout were examined. As a result of the analyzes made, some of the results about the 21st century library buildings are as follows; -In addition to teamwork-oriented learning spaces and spaces for social interaction, it has been observed that the use of spaces in traditional libraries continues. -Designs with cultural and symbolic value were included in order to make the library an “interesting place”. -Vertical circulation has been solved at many points in the building so that it can be seen easily, while horizontal circulation has become flexible spaces with open plan layout with the clear resolution of the carriers and axes. -The importance given to natural lighting and ventilation has increased, providing orientation for the interior setting. However, according to the climatic conditions, the opening made on the facade and the roof has changed. -The library is located in the center of the green area, main pedestrian roads and the car park, and the green area is integrated with the building with terrace and roof garden solutions.