Boşanma yaşantısı olan bireylerin yaşamda anlam ve psikolojik dayanıklılık düzeyleri ile travma sonrası büyümeleri arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Boşanma, bireylerin psikolojik sağlığı üzerinde olumsuz etkilere sebep olan travmatik bir yaşam olayıdır. Boşanmayı takiben insanların belli alanlarda pozitif değişimler yaşayabildiği yani psikolojik olarak büyüme deneyimleyebildiği bilinmektedir. Bu doğrultuda, bu çalışmanın amacı, boşanma yaşantısı olan bireylerin travma sonrası büyüme, yaşamda anlam ve psikolojik dayanıklılık düzeylerini demografik açıdan incelemek ve bu değişkenlerin birbiri ile ilişkisini ortaya koymaktır. Araştırmada, nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama tekniği kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, 2021-2022 yılında Türkiye’de yaşayan, 55 farklı şehirden araştırmaya katılmaya gönüllü, boşanma yaşantısı olan 200 kadın ve 145 erkek birey oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak, “Travma Sonrası Büyüme Ölçeği (TSBÖ)”, “Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği (KPSÖ)”, “Yaşamda Anlam Ölçeği (YAÖ)” ve araştırmacı tarafından katılımcıların sosyodemografik bilgilerini elde etmek amacıyla geliştirilen “Kişisel Bilgi Formu” kullanılmıştır. Yaşamda anlam ve psikolojik dayanıklılığın travma sonrası büyüme üzerindeki etkisi AMOS programı ile Yapısal Eşitlik Modeli kullanılarak incelenmiştir. Yapılan analizler sonucunda, psikolojik dayanıklılık ve yaşamda anlamın travma sonrası büyümeyi anlamlı bir şekilde yordadığı bulunmuştur. Boşanmış bireylerin travma sonrası büyümeleri ile psikolojik dayanıklılık, anlamın varlığı ve anlam arayışı puanları arasında pozitif ve anlamlı bir ilişki vardır. Boşanmış bireylerin psikolojik dayanıklılığı ile anlamın varlığı puanları arasında pozitif bir ilişki varken, psikolojik dayanıklılıkları ve anlam arayışı puanları arasında negatif bir ilişki vardır. Boşanmış kadınların travma sonrası büyüme ve anlamın varlığı puanları erkeklerden anlamlı derecede daha yüksekken, boşanmış erkeklerin anlam arayışı puanları kadınlardan anlamlı derecede daha yüksektir. Psikolojik dayanıklılık ise, cinsiyete göre farklılık göstermemektedir. Sosyoekonomik durumunu orta olarak değerlendiren boşanmış bireylerin travma sonrası büyümeleri, sosyoekonomik durumunu düşük olarak değerlendirenlerden anlamlı derecede daha yüksektir. Boşanmış bireylerin anlam arayışı puanları, evlilik yapmış olanlardan anlamlı derecede daha yüksektir. Travma sonrası büyüme, psikolojik dayanıklılık ve anlamın varlığı medeni duruma göre farklılık göstermemektedir. Boşanma üzerinden geçen zaman arttıkça, boşanmış bireylerin psikolojik dayanıklılık ve anlamın varlığı puanları artarken, anlam arayışı puanları azalmaktadır. Travma sonrası büyüme ise; boşanma üzerinden geçen zamandan etkilenmemektedir. Boşanmış bireylerin travma sonrası büyüme, psikolojik dayanıklılık, anlamın varlığı ve anlam arayışı puanları ile evli kaldıkları süre arasında anlamlı bir ilişki yoktur. Boşanmış bireylerin yaşadıkları deneyimden bir anlam çıkarmalarına ve dayanıklılıklarını güçlendirmelerine yardımcı olmak büyümelerine olumlu bir etki sağlamaktadır. Elde edilen bulguların alana katkı sağlayacağı beklenmektedir.

Divorce is a traumatic event which has negative effects on the psychological health of individuals. It’s known that after a divorce, people can experience positive changes in certain aspects of their lives, that is, they can experience growth psychologically. In this direction, the aim of this study is to analyse post-traumatic growth, meaning in life and psychological resilience levels of individuals who have experienced divorce from a demographic perspective and to reveal the relationship between these variables. Relational screening technique which is one of the quantitative research methods was used in the study. The study group of the research consists of 200 females and 145 males from 55 different cities living in Turkey from the year 2021 to 2022. They volunteered to participate in the research and have experienced divorce. "The Post Traumatic Growth Scale", "The Brief Resilience Scale", "The Meaning in Life Scale" and "The Personal Information Form" developed by the researcher to obtain the sociodemographic information of the participants were used as data collection tools in the study. The effects of meaning in life and psychological resilience on post-traumatic growth were examined using the AMOS program and the Structural Equation Model. As a result of the analysis, it was found that resilience and meaning in life significantly predicted posttraumatic growth. There is a positive and significant relationship between post-traumatic growth of divorced individuals and their resilience, presence of meaning, and searching for meaning scores. While there is a positive relationship between psychological resilience of divorced individuals and their presence of meaning scores, there is a negative relationship between their psychological resilience and meaning-seeking scores. The analysis also indicated that post-traumatic growth and presence of meaning scores of divorced women are significantly higher than men, searching for meaning scores of divorced men are significantly higher than women. Psychological resilience, on the other hand, does not differ by gender. Post-traumatic growth of divorced individuals who evaluated their socioeconomic status as moderate is significantly higher than those who evaluated their socioeconomic status as low. Meaning-seeking scores of divorced individuals are significantly higher than those of married individuals. Post-traumatic growth, resilience, and presence of meaning do not differ by marital status. As the time passed over the divorce increases, while psychological resilience and presence of meaning scores of the divorced individuals increase, their meaning seeking scores decrease. However post-traumatic growth is not affected by the time elapsed since the divorce. There is a non-significant relationship between the scores of post-traumatic growth, resilience, presence of meaning, and meaning-seeking of divorced individuals and the length of their marital relationship. Helping divorced individuals make sense of their experiences and to strengthen their resilience have a positive effect on their growth. It is expected that the findings will contribute to the field.