İmam Mâtürîdî'ye göre haberî sıfatlar

İmam Mâtürîdî hiç şüphesiz Mâverâünnehir'de yetişen önmeli alimlerdendir. O kendi adıyla isimlendirilen kelam ekolünün kurucusu olmanın yanı sıra Ehl-i Sünnet kelamının da en önemli kurucu temsilcilerindendir. Kendi döneminde dalalete düşmüş fırkalar ile mücadele ederken doğru inanç sisteminin de temellerini atmıştır. Kendisinden sonra gelen takipçileri de bu duruşu geliştirerek devam ettirmişlerdir. İmam Mâtürîdî her konuda olduğu gibi konumuz olan Allah'ın haberî sıfatları konusunda da ifrat ve tefrit uçlarında yer almamış vasatı korumuştur. Sadece nassların haber vermesi sonucu bilinmesi mümkün olan bu sıfatları anlama konusunda başlıca üç tutum ortaya çıkmıştır. Birincisi: haberî sıfatların nasslarda geçtiği şekliyle Allah'a nispet edilmesi ancak anlamı konusunda bir görüş beyan etmeyen selefin tefvîz tutumudur. Bu görüşü benimseyenlere göre bu sıfatların manasını sadece Allah bilir. İkincisi: Allah'a sıfatları isbat etmede aşırıya giden teşbih ve tecsim tavrıdır ki Allah'ı yaratıklara benzetmek anlamına gelmektedir. Üçüncüsü ise Allah'a nisbet edilen bu sıfatların mecazî ifadeler olduğunu belirtip belli kurallar çerçevesinde Allah'ın ulûhiyyetine layık bir şekilde te'vil edenlerin tutumudur. Mâtürîdî zikri geçen tutumların sonuncusunu benimseyenlerdendir. Ancak o, ilgili sıfatları dilin müsaade ettiği ölçüde te'vîl etmekle beraber son tahlilde bunun zan ifade ettiğini söylemiş ve söz konusu sıfatların nihaî ve kesin anlamlarının, yapılan te'viller olduğunun söylenemeyeceğini de sık sık vurgulamıştır.

Undoubtedly, Imam Maturidi is one of the significant scholars who grew up in Mawaraannahr. In addition to being the founder of the Kalamschool named after him, he is one of the most important founding representatives of the Ahl as-Sunnah'sKalam. He has established bases of the right belief system while struggling with the heretic streams of his own time. The followers who came after him continued by developing this stance. Imam Maturidi, as in every subject, has preserved his mediocre according the habari attributes of Allah, and didn't express any signs of extravagancy and extremeness. The three main attitudes have emerged in understanding these attributes, which are known only as a result of the nass (divine scripts). The firstis relating habari attributes to Allah as similarly as they are in the narrations without expressing an opinion on the meanings. This is the tafweedattitude of thesalaf scholars. According to those who adopt this view, only Allah knows the meaning of these attributes. The second approach isextravagant and radical attitude of tashbeeh and tajseemin terms of relatingthe habari attributes to Allah, which means assimilating Allah to the creatures. The third is the attitude of those who have expressed that these attributes are metaphorical expressions, and who are interpreting these attributes within the framework of certain rules appropriately to Allah's greatness.Imam Maturidi is one of those who adopt the last of the attitudes. However, although he has interpreted related attributes to the extent permitted by Arabic language, he has also emphasised that these interpretations are only estimations and are not the final and precise meanings of the attributes.