Çağdaş müzelerde sirkülasyon tasarımı ve ziyaretçi davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi: Arter Çağdaş Sanat Müzesi örneği

Kültürel yaşamda önemli bir rol oynayan müzeler, zamanla işlevlerinin artmasıyla birlikte eserlerin saklandığı depolardan kentin simgesi haline gelen kültür merkezlerine dönüşmüştür. Yeni eklenen fonksiyonlarla beraber mekanlar arası bağlantılar ön plana çıkmış ve müzelerde sirkülasyon alanlarının tasarımına daha çok önem verilmeye başlanmıştır. Özellikle Modern Sonrası dönemde farklı form arayışları müze kurgularına da yansımış ve sadece cepheyle kalmayıp iç mekanları da etkilemiştir. Sirkülasyon alanlarındaki bu yeni biçimlenmeler ziyaretçi dolaşım davranışlarına da yön vermiş ve kullanıcı memnuniyeti açısından düşünüldüğünde yeni sorgulamaları da beraberinde getirmiştir. Tipolojisi açısından bakıldığında insan varlığının özüyle doğrudan ilişkili olan müzeler, ziyaretçilerin deneyimlerini, duygularını, tutumlarını ve sanat eserleriyle olan etkileşimlerini sirkülasyon alanlarının tasarımıyla birlikte şekillendirmede önemli bir rol oynamaktadır. Bu bağlamda müzelerdeki ziyaretçi davranışları çok yönlüdür ve sadece mekânsal düzenlemelerden değil aynı zamanda ziyaretçilerin sosyodemografik özellikleri, bireysel ilgi alanları, kültürel geçmişleri ve sergilerin içeriği gibi faktörlerden de etkilenmektedir. Bu çalışmada müzelerde değişen sirkülasyon alanlarının kullanıcı memnuniyeti açısından incelenmesi ve ziyaretçilerin dolaşım davranışlarıyla ilişkisini saptamak için Arter Çağdaş Sanat Müzesi’nde alan çalışması yürütülmüştür. Çalışmanın ilk aşamasında Arter’in mimarisi incelenmiş ve sirkülasyon alanlarının analizleri yapılmıştır. Sonrasında bu alanların ziyaretçi memnuniyeti açısından değerlendirilebilmesi için 363 ziyaretçiyle yüz yüze anket çalışması gerçekleştirilmiştir. Toplanan anket verileri SPSS istatistik programı aracılığıyla analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda sirkülasyon alanlarındaki yeni biçimlenmelerin ziyaretçiler açısından görsel yanılsamalara ve bazı noktalarda yönlenme davranışlarında olumsuz etkilere sebep olduğu tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra bu durum sergilere olan merak duygusunu ve ilgisini arttırdığı için de olumlu karşılanmıştır. Ayrıca çalışmada ziyaretçilerin eğitim durumları, müzede geçirdikleri zaman, müzeleri ziyaret etme sıklığı gibi faktörlerinde dolaşım davranışlarını etkilediği tespit edilmiştir.

Museums, which play an important role in cultural life, have transformed from warehouses where artifacts are stored into cultural centers that have become the symbols of the city with their functions have increased over time. With the newly added functions, connections between spaces have come to the fore and more importance has begun to be given to the design of circulation areas in museums. Especially in the Post-Modern period, the search for different forms was also reflected in museum fiction and affected not only the facades but also the interiors. These new formations in circulation areas have also guided visitor circulation behaviors and brought about new questions when considered in terms of user satisfaction. Museums, which are directly related to the essence of human existence in terms of their typology, play an important role in shaping visitors' experiences, emotions, attitudes and interactions with works of art together with the design of circulation areas. In this context, visitor behavior in museums is multifaceted and is affected not only by spatial arrangements but also by factors such as visitors' sociodemographic characteristics, individual interests, cultural backgrounds and the content of exhibitions. In this study, a field study was conducted at the Arter Contemporary Art Museum to examine the changing circulation areas in museums in terms of user satisfaction and to determine their relationship with the circulation behavior of visitors. In the first stage of the study, Arter's architecture was examined and circulation areas were analyzed. Afterwards, a face-to-face survey was conducted with 363 visitors in order to evaluate these areas in terms of visitor satisfaction. The collected survey data were analyzed through SPSS Statistics program. As a result of the research, it was determined that new formations in circulation areas caused visual illusions for visitors and negative effects on orientation behavior at some points. On the other hand, this situation was considered positive as it increased the sense of curiosity and interest in the exhibitions. In addition, it was determined in the study that factors such as the educational status of the visitors, the time they spent in the museum, and the frequency of visiting museums affected their circulation behavior.