Trakeostomide uygulanan eğitimin komplikasyon gelişimi, hastaneye başvuru, annelerin bakım yükü ve bilgi düzeyine etkisi

Bu çalışma trakeostomide uygulanan eğitimin komplikasyon gelişimi, hastaneye başvuru, annelerin bakım yükü ve bilgi düzeyine etkisini belirlemek amacıyla yarı deneysel tek gruplu ön test son test tasarımda yapılmıştır. Araştırmanın evrenini Konya ilinde, Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Çocuk Göğüs Hastalıkları polikliniğinde takipli trakeostomili çocuğu olan anneler oluşturmaktadır. Dahil edilme kriterlerine uyan 46 anne örnekleme alınmış ancak araştırma 37 anne ile tamamlanabilmiştir. Araştırma verileri Çocuk ve Anne Tanılama Formu, Komplikasyon Gelişimi İzlem Formu, Hastaneye Başvuru İzlem Formu, Bakım Verme Yükü Ölçeği (BVYÖ), Trakeostomi Bakıma İlişkin Bilgi Düzeyleri Değerlendirme Formu kullanılarak, pandemi sebebiyle telefonla görüşme yöntemiyle toplanmıştır. İlk verilerin toplanıp eğitim programının online uygulandığı 7 haftalık süreç sonunda son test verileri eğitim bittikten sonraki hafta, izlem verileri ise eğitimden 3 ay sonra toplanmıştır. Toplanan verilerde Tekrarlı Varyans Analizi, Shapiro Wilk, Friedman ve Cochran’s Q testi kullanılmıştır. Önemlilik düzeyi p<0.05 kabul edilmiştir. Araştırmada trakeostomili çocukların %37,8’inin 3 yaş ve altında olduğu, %56,8’inin nörolojik hastalığının olduğu, %67,6’sının mekanik ventilatöre bağlı olduğu, trakeostomi varlığının süresi 25 ay ve üzerinde olanların oranının %62,2 olduğu belirlenmiştir. Araştırmada Komplikasyon gelişimi ortalama değerleri ön test (1,89 ± 1,61) son test (1,89 ± 1,29) ve izleme (1,49 ± 1,10) göre istatistiksel olarak farklılık göstermemiştir (p=0,286). Hastaneye başvuru ortalama değerlerinde ön test (1,00 ± 1,27), son test (0,95 ± 1,20) ve izleme (0,51 ± 0,84) göre istatistiksel olarak farklılık bulunmamıştır (p=0,079). BVYÖ puanı ortalama değerleri ön test (36,08 ± 12,04), son test (33,27 ± 9,58) ve izlemdeki (32,76 ± 11,18) ölçümlerde istatistiksel olarak farklılık bulunmamıştır (p=0,058). BVYÖ puanı frekans değerleri ön testte %81,1’i, son testte %86,5’i ve izlemde %94,6’sı hafif olarak elde edildiğinden BVYÖ puanı eğitim sonrasında hafife doğru kaymıştır. Trakeostomi Bakımına İlişkin Bilgi puanlarının ön test (12,14 ± 1,55), son test (13,73 ± 1,28) ve izleme (13,97 ± 1,14) göre ortalama değerlerindeki fark, istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<0,001). Eğitim sonrasında bilgi puanında artış görülmüştür. Sonuç olarak; annelere verilen eğitimin bilgi düzeyini artırmada etkili olduğu, komplikasyon gelişimi, hastaneye başvuru ve bakım yükünde istatistiksel olarak anlamlı sonuç elde edilemese de ortalama değerlerin azalma eğiliminde olduğu, BVYÖ puanının da hafife doğru kaydığı görülmüştür. Buna göre; trakeostomili çocuklara yönelik kapsamlı multidisipliner çalışmaların planlanması önerilebilir.

This study was carried out in a quasi-experimental single-group pre-test-post-test design to determine the effects of tracheostomy education on complication development, hospital admission, care burden and knowledge level of mothers. The population of the study consists of mothers with children with tracheostomy who were followed up at the Necmettin Erbakan University Meram Medical Faculty Pediatric Chest Diseases outpatient clinic in Konya. 46 mothers who met the inclusion criteria were included in the sample, but the study could be completed with 37 mothers. Data were collected using Child and Mother Diagnosis Form, Complication Development Follow-up Form, Hospital Application Follow-up Form, Burden Interview (BI), Knowledge Levels of Tracheostomy Care Evaluation Form. Due to the pandemic, the data was collected via phone call. At the end of the 7-week period in which the first data were collected and the training program was applied online, the post-test data were collected the week after the training, and the follow-up data were collected 3 months after the training. Iterative Analysis of Variance, Shapiro Wilk, Friedman and Cochran's Q test were used in the collected data. The significance level was accepted as p<0.05. In the study, 37.8% of the children with tracheostomy were aged 3 years and younger, 56.8% had neurological disease, 67.6% were dependent on mechanical ventilator, and 62.2% had a tracheostomy duration of 25 months or more. Complication development mean values in the study did not differ statistically between pretest (1.89 ± 1.61), posttest (1.89 ± 1.29) and follow-up (1.49 ± 1.10) (p=0.286). There was no statistically significant difference in the mean values of admission to the hospital according to the pre-test (1.00 ± 1.27), post-test (0.95 ± 1.20) and follow-up (0.51 ± 0.84) (p=0.079). No statistically significant difference was found between the mean BI score values in the pre-test (36.08 ± 12.04), post-test (33.27 ± 9.58) and follow-up (32.76 ± 11.18) measurements (p=0.058). Since the BI score frequency values were 81.1% in the pre-test, 86.5% in the post-test, and 94.6% in the follow-up, the BI score changed to mild after the training. The difference in the mean values of Knowledge on Tracheostomy Care scores according to the pre-test (12.14 ± 1.55), post-test (13.73 ± 1.28) and follow-up (13.97 ± 1.14) was statistically significant (p <0.001). After the training, an increase was observed in the knowledge score. As a result, it has been determined that the education given to mothers is effective in increasing the level of knowledge. Although no statistically significant results could be obtained in the development of complications, hospital admission and care burden, it was observed that the mean values tended to decrease, and the BI score shifted to the mild level. Accordingly, it may be recommended to plan comprehensive multidisciplinary studies for children with tracheostomy.