Fuzûlî'nin "Sıhhat u Maraz" adlı eserinin tasavvufî açıdan tahlili

Tasavvuf, insanı hem fizikî hem de mânevî boyutuyla ele alan bir disiplindir. Bu durumu en güzel şekilde göz önüne seren eserlerden birisi, Fuzûlî'nin burada konumuz olan "Sıhhat u Maraz" adlı eseridir. İnsanın fizikî yönünü beden oluştururken, manevî yönünü ruh oluşturmaktadır. Madde ve mananın birleşip dünya hayatında yaşadığı serüveni ele alan eser, sembolik ve mecazlı bir hikâye kurgusuyla kaleme alınmıştır. İnsanın maddî ve mânevî araçları, kişileştirme sanatıyla karakterlere büründürülüp anlatılmıştır. Dolayısıyla eser bu açıdan sanatsal bir tasavvufî metin olma özelliği taşır. Eser iki temel kısımdan oluşur. İlk kısımda, insan bedeninin temelleri geleneksel tıp bilgileri açısından özellikle dört unsur/ahlât-ı erbaa üzerinden ele alınıp açıklanmıştır. Bu kısım, Ruh'un Beden üzerinde Sıhhat'i devam ettirmek için Marazla ve diğer düşmanlarla olan mücadelesini, nihayetinde de Sıhhat'in Maraz'a ve diğer düşmanlara gâlip gelmesini konu edinir. İkinci kısımda, Ruh kendisine uygun bir dost bulma arzusuna düşer. Bunun için Aşk eşliğinde Hüsn'e yolculuğa çıkar. Yolculuk sürecinde zorluklar, sıkıntılar, engeller ve tuzaklarla dolu çeşitli aşamalardan geçer. Aşk sayesinde bunları aşar. Nihayetinde Hüsn'ü ararken kendinden kendine yolculuk ettiğini anlar. Kendisini bulmuş, yani Vahdet-i Vücud'a erişmiş olur. Eser, temelde ilk dönem tasavvuf klasikleri çerçevesinde ele alınıp incelenmiştir. Tasavvufun genelini, hem teorikte hem pratikte baştan sona içine alan mahiyette bir eserdir. Ayrıca eser insanı, tıbbî ve ruhî boyutuyla bir bütün olarak ele alması bakımından önem taşır. Bununla birlikte eser, Fuzûlî'nin derin tasavvuf bilgisinin yanında tarikat bilgisini de ortaya koyması bakımından önemlidir.

Sufism is a field that involves all aspects of Man, both physical and spiritual. This is best shown to us in Fuzuli's work titled "Health and Illness". While the body forms the material aspect of Man, the soul constitutes the spiritual aspect. The work, which deals with the combination and the adventure of matter and meaning in world life, was written in a symbolic and figurative story setting. In the work, the material and spiritual means of Man are transformed into characters and narrated with the art of personification. The work bears the characteristics of being an artistic Sufi text in this respect. The work consists of two basic parts. The first part contains discussions and explanations on the foundations of the human body in terms of traditional medical knowledge, particularly four elements / four humours. This part is about the fight of the Spirit against Illness and other enemies to maintain Health in the Body, and ultimately, about the victory of Health over Illness and other enemies. In the second part, the Spirit desires to find a suitable friend. For this, he goes on a journey to Beauty accompanied by Love. He goes through various stages in the journey, full of difficulties, troubles, obstacles and traps, and transcends all of them thanks to Love. Eventually, he realizes that he is traveling to Beauty, id est., from himself to himself. He has found himself, thus, reached the Unity of Existence. The work was basically examined within the scope of the first period Sufi classics. It is a work that covers Sufism from beginning to end, both in theory and in practice. In addition, the work is important in the sense of considering the Man as a whole, with his medical and spiritual dimensions. The work is also important in terms of revealing Fuzuli's deep knowledge of Sufism as well as his knowledge of religious order.