Ortopedi kliniğinde yatan yaşlı hastalarda sağlık okuryazarlığı ve öz-bakım gücü ilişkisi
Küçük Resim Yok
Dosyalar
Tarih
2024
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/embargoedAccess
Özet
Yaşlanma insanlar için kaçınılmaz olan; bireyin davranışlarında ve fonksiyonlarında önemli değişikliklerin yaşandığı bir dönemdir. Yaşlanmayla birlikte kas-iskelet sistemi problemleri de artmaktadır. Ortopedik cerrahi, yaşlılara en fazla uygulanan cerrahi operasyonlar arasında yer almaktadır. Bu işlemler yaşlı bireyin öz bakım gücünü etkilemektedir. Sağlık okuryazarlığı doğru sağlık kararları almak için sağlık bilgilerini anlama ve kullanma becerisidir. Sağlık okuryazarlığı düzeyinin öz bakım gücünü etkileyeceği düşünülmüştür. Bu çalışmanın amacı ortopedi kliniğinde yatan yaşlı hastalarda sağlık okuryazarlığı ve öz bakım gücü ilişkisini belirlemektir. Araştırma, Necmettin Erbakan Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi, Ortopedi ve Travmatoloji kliniğinde tedavi olan 96 hasta ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın verileri 15 Temmuz 2023-16 Mart 2024 tarihleri arasında hastaların özelliklerini içeren Anket Formu, Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği ve Öz Bakım Gücü Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Araştırmaya ameliyat sonrası I. gününde olan, okuma-yazma bilen, 60 yaş ve üzeri ortopedi hastaları dahil edilmiştir. Araştırma için Necmettin Erbakan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Etik Kurulu'nun ve Necmettin Erbakan Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi'nin izni alınmıştır. Verilerin toplanmasından önce, araştırmaya katılmaya gönüllü olan hastaların aydınlatılmış onamları yazılı olarak alınmıştır. Araştırma verilerinin analizinde Bağımsız Örneklem t Test, ANOVA, Bonferroni testi, Pearson korelasyon katsayısı, doğrusal ve çoklu regresyon kullanılmıştır. Araştırma sonucunda hastaların sağlık okuryazarlığı ölçeği puan ortalamaları 87,93±19,58 iken, öz bakım gücü puan ortalamaları 90,41±19,84 olarak bulunmuştur. Araştırma sonucunda sağlık okuryazarlığı ile öz bakım gücü puanları arasında pozitif yönlü, istatistiksel olarak anlamlı güçlü ilişki bulunmuştur (r=0,756; p<0,05). Sağlık okuryazarlığı puanı, öz bakım gücü puanlarını %57,2 düzeyinde açıklamaktadır. Sağlık okuryazarlığı puanındaki bir birimlik artışın, öz bakım gücü puanını 0,766 puan arttırdığı sonucuna ulaşılmıştır. Çoklu regresyon modellemesine göre; yaş, cinsiyet, eğitim durumu, kronik hastalığı olma, yardımcı araç/gereç kullanımı, hastanın yaşadığı sorunların varlığı ve sağlık okuryazarlığı puanı, öz bakım gücü puanlarını %63 düzeyinde açıklamaktadır. Sonuç olarak, ortopedik cerrahi geçiren yaşlıların sağlık okuryazarlıkları düzeyi ortalamanın biraz üzerinde; öz bakım gücü düzeyleri ortalamanın üstünde bulunmuştur. Yaşlı ortopedi hastalarının sağlık okuryazarlığı ile öz bakım güçleri arasında pozitif yönlü güçlü ilişki olduğu ortaya çıkmıştır. Sağlık okuryazarlığının parçaları olan bilgiye erişim, bilgileri anlama, değerlendirme ve uygulama becerilerinin kazanımı ile bireylerin öz bakım faaliyetlerini bağımsız bir şekilde yerine getirebilme kapasitesi artacaktır. Klinik tedavi ve bakım sürecinde yaşlı hastaların sağlık okuryazarlığı düzeylerini artırmanın yanı sıra, öz bakım gücünü etkilediği bulunan yaş, cinsiyet, eğitim durumu, kronik hastalığı olma, yardımcı araç/gereç kullanımı, hastanın yaşadığı sorun olup olmamasının tedavi ve bakımın planlanmasında dikkate alınması önerilir. Sağlık okuryazarlığının, sağlık hizmetlerinden daha etkin yararlanma, karar verme yeteneğinin artması ve sağlık sonuçlarının iyileşmesi gibi konulara ilişkin etkisinin de araştırılması önemlidir.
Aging is an inevitable process for humans, characterized by significant changes in behavior and functions. Musculoskeletal system problems also increase with aging. Orthopedic surgery is among the most common surgical operations performed on the elderly. These procedures affect the self-care agency of elderly individuals. Health literacy is the ability to understand and use health information to make appropriate health decisions. It is thought that the level of health literacy will affect self-care agency. This study aims to determine the relationship between health literacy and self-care agency in elderly patients hospitalized in the orthopedic clinic. The research was conducted with 96 patients treated at the Orthopedics and Traumatology Clinic of Necmettin Erbakan University Medical Faculty Hospital. Data for the study were collected between July 15, 2023, and March 16, 2024, using a Questionnaire containing the patients' characteristics, the Health Literacy Scale, and the Self-Care Agency Scale. Orthopedic patients who were on the first day after surgery, who could read and write, and who were 60 years of age and older were included in the study. The approval of Necmettin Erbakan University Health Sciences Ethics Committee and Necmettin Erbakan University Faculty of Medicine Hospital was obtained for the research. Before data collection, written informed consent was obtained from patients who volunteered to participate in the study. In the statistical analysis of study, Independent Sample t-Test, ANOVA, Bonferroni test, Pearson correlation coefficient, linear and multiple regression were used. The results showed that the means of Health Literacy Scale score of the participants was 87.93±19.58, while the means of Self-Care Agency Scale score was 90.41±19.84. As a result of the research, a positive, statistically significant, strong corelation was found between health literacy and self-care agency scores (r=0.756; p<0.05). The health literacy score explains the self-care agency scores at a level of 57.2%. It was concluded that a one-unit increase in the health literacy score increased the self-care ability score by 0.766 points. According to multiple regression modeling; Age, gender, educational status, chronic disease, use of auxiliary tools/equipment, presence of problems experienced by the patient and health literacy score explain the self-care agency scores at a level of 63%. As a result, the health literacy level of elderly patients undergoing orthopedic surgery were found to be slightly above mean, while their self-care agency were found to be above mean. A strong positive relationship between health literacy and self-care agency of elderly orthopedic patients has been identified. The acquisition of access to information, understanding, evaluation and application skills, which are parts of health literacy, will increase the capacity of individuals to perform self-care activities independently. In addition to increasing the health literacy levels of elderly patients during the clinical treatment and care process, it is recommended that age, gender, educational status, chronic disease, use of auxiliary tools/equipment, and whether the patient has any problems, which are found to affect self-care ability, should be taken into consideration in planning treatment and care. It is also important to investigate the impact of health literacy on issues such as more effective use of health services, increased decision-making ability and improvement of health outcomes.
Aging is an inevitable process for humans, characterized by significant changes in behavior and functions. Musculoskeletal system problems also increase with aging. Orthopedic surgery is among the most common surgical operations performed on the elderly. These procedures affect the self-care agency of elderly individuals. Health literacy is the ability to understand and use health information to make appropriate health decisions. It is thought that the level of health literacy will affect self-care agency. This study aims to determine the relationship between health literacy and self-care agency in elderly patients hospitalized in the orthopedic clinic. The research was conducted with 96 patients treated at the Orthopedics and Traumatology Clinic of Necmettin Erbakan University Medical Faculty Hospital. Data for the study were collected between July 15, 2023, and March 16, 2024, using a Questionnaire containing the patients' characteristics, the Health Literacy Scale, and the Self-Care Agency Scale. Orthopedic patients who were on the first day after surgery, who could read and write, and who were 60 years of age and older were included in the study. The approval of Necmettin Erbakan University Health Sciences Ethics Committee and Necmettin Erbakan University Faculty of Medicine Hospital was obtained for the research. Before data collection, written informed consent was obtained from patients who volunteered to participate in the study. In the statistical analysis of study, Independent Sample t-Test, ANOVA, Bonferroni test, Pearson correlation coefficient, linear and multiple regression were used. The results showed that the means of Health Literacy Scale score of the participants was 87.93±19.58, while the means of Self-Care Agency Scale score was 90.41±19.84. As a result of the research, a positive, statistically significant, strong corelation was found between health literacy and self-care agency scores (r=0.756; p<0.05). The health literacy score explains the self-care agency scores at a level of 57.2%. It was concluded that a one-unit increase in the health literacy score increased the self-care ability score by 0.766 points. According to multiple regression modeling; Age, gender, educational status, chronic disease, use of auxiliary tools/equipment, presence of problems experienced by the patient and health literacy score explain the self-care agency scores at a level of 63%. As a result, the health literacy level of elderly patients undergoing orthopedic surgery were found to be slightly above mean, while their self-care agency were found to be above mean. A strong positive relationship between health literacy and self-care agency of elderly orthopedic patients has been identified. The acquisition of access to information, understanding, evaluation and application skills, which are parts of health literacy, will increase the capacity of individuals to perform self-care activities independently. In addition to increasing the health literacy levels of elderly patients during the clinical treatment and care process, it is recommended that age, gender, educational status, chronic disease, use of auxiliary tools/equipment, and whether the patient has any problems, which are found to affect self-care ability, should be taken into consideration in planning treatment and care. It is also important to investigate the impact of health literacy on issues such as more effective use of health services, increased decision-making ability and improvement of health outcomes.
Açıklama
Yüksek Lisans Tezi
Anahtar Kelimeler
Hasta, Ortopedi, Öz Bakım, Sağlık Okuryazarlığı, Yaşlı, Elderly, Health Literacy, Orthopedics, Patient, Self-Care
Kaynak
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Kapu, S. (2024). Ortopedi kliniğinde yatan yaşlı hastalarda sağlık okuryazarlığı ve öz-bakım gücü ilişkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı, Konya.
