Osmanlı Devleti'nin Doğu Afrika bölgesindeki hâkimiyeti (1559-1875)
Tarih
2023
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
XVI. yüzyılın ortalarında Kızıldeniz ve Basra Körfezi üzerinden baharat ticaret yolları
yeniden kurulmuştur. Aynı zamanda Portekiz, stratejik noktaları ele geçirmek ve Hint
Okyanusu'nu kontrol etmek için deniz gücünü kullanarak hızla bir doğu imparatorluğu
kurmuştur. 1505'te Doğu Afrika'da Mozambik'ten başlayarak, ilk filo Güney Afrika kıyıları
boyunca Kızıldeniz'e, bugünkü Tanzanya'nın Kilwi Sultanlığı'na, Kenya kıyılarındaki Agam
Sultanlığı'na ve Somali'nin başkenti Mogadişu'ya yelken açmıştır. Doğu Afrika bölgesindeki
İslâm padişahları, Portekiz tehdidine karşı Osmanlı Devleti'nden destek almaya başlamış ve
Osmanlı Devleti, 1585-1586 yıllarında Sudan'dan Mozambik'e kadar olan toprakları kontrol
etmesine rağmen, 1589'dan sonra Portekiz kontrolünü kaybetmiştir. Portekiz, Kızıldeniz ve
Basra Körfezi'ne erişimi engelleyebilmiş ve Asya'dan gelen mal akışını Akdeniz yerine Ümit
Burnu üzerinden tekelleştirebilmiştir. Bu strateji, Osmanlı İmparatorluğu'nun çıkarları için
ciddi bir tehdit oluşturmuş ve başta biber ve baharatlar olmak üzere önemli ikmaller konusunda
deniz çatışmalarına yol açmıştır. XVI. Yüzyılın ikinci yarısında Portekiz, donanma
operasyonlarına devam edecek insan gücünden yoksun olduğu için kuvvetlerini terk etmiştir.
Yüzyıl rekabetinin bir sonucu olarak Afrika ile çatışmalardan kaçınmak için Berlin'de
toplanmışlardır. 1884-1885 Berlin Konferansı'nda Afrika geneli için bir sömürge politikası
planlanmıştır.
Osmanlı İmparatorluğu'nun Doğu Afrika bölgesi ile ilişkisi, 1517'de Memlük devletinin
yıkılmasıyla başlayan dört asır sürmüştür. Osmanlı Devleti XIV. XIX. yüzyılda Doğu Afrika'nın
o dönemde egemen olduğu bölgelerde Avrupalıların sömürgecilik mantığına karşı bir güç olarak
kendini sağlamlaştırmış ve bu mücadele sırasında askeri gücüne dayalı bir yapılanma
oluşturmuştur. Doğu Afrika, özellikle Sudan, Somali, Eritre ve Harar, Osmanlı
İmparatorluğu'nun son döneminde devletin bir parçasıydı. Osmanlılar, özellikle Avrupalılar
bölgeye gelmeye başladıktan sonra, Kızıldeniz'de bir varlık istemişlerdir. 1863'te Hidiv olan
İsmail Paşa, Afrika kıtasında yeni topraklar elde etmek için büyük çaba sarf etmiştir. 1 Haziran
1875'te Sultan Abdülaziz'in emriyle Doğu Afrika bölgesi Mısır Hidiv'ne teslim edilmiştir. Mısır
eskisi gibi olmadığı için Osmanlı Devleti 9 Ekim 1887'de Sudan, Eritre, Somali ve Harar
üzerinden Hümayun'dan Kızıldeniz'e iki üç gemi göndermiştir. 19. yüzyılın sonlarında Doğu
Afrika, Avrupalı sömürgecilerin kontrolüne girmiş ve böylece Osmanlı Devleti ile Doğu Afrika
bölgesi arasındaki ilişki sona ermiştir.
In the middle of the 16th century, spice trade routes were re-established through the Red Sea and the Persian Gulf. At the same time, Portugal quickly built an eastern empire, using naval power to seize strategic points and control the Indian Ocean. Starting from Mozambique in East Africa in 1505, the first fleet sailed to the Red Sea along the South African coast, to the Kilwi Sultanate of present-day Tanzania, to the Agam Sultanate off the Kenyan coast, and to Mogadishu, the capital of Somalia. The Islamic sultans in the East African region began to receive support from the Ottoman Empire against the Portuguese threat, and although the Ottoman Empire controlled the lands from Sudan to Mozambique in 1585-1586, Portugal lost its control after 1589. Portugal was able to block access to the Red Sea and the Persian Gulf and monopolize the flow of goods from Asia via the Cape of Good Hope instead of the Mediterranean. This strategy posed a serious threat to the interests of the Ottoman Empire and led to naval conflicts over important supplies, especially pepper and spices. XVI. In the second half of the century, Portugal abandoned its forces because it lacked the manpower to continue its naval operations. They gathered in Berlin to avoid conflicts with Africa as a result of the century's rivalry. At the 1884-1885 Berlin Conference, a colonial policy was planned for Africa in general. The Ottoman Empire's relationship with the East African region lasted for four centuries, starting with the collapse of the Mamluk state in 1517. Ottoman XIV. In the XIX. century, in the regions where East Africa was dominant at that time, it consolidated itself as a power against the colonial logic of the Europeans and formed a structure based on its military power during this struggle. East Africa, especially Sudan, Somalia, Eritrea and Harar were part of the state during the last period of the Ottoman Empire. The Ottomans wanted a presence in the Red Sea, especially after Europeans began to arrive in the region. İsmail Pasha, who became Khedive in 1863, made great efforts to acquire new lands in the African continent. On June 1, 1875, by the order of Sultan Abdulaziz, the East African region was handed over to the Egyptian Khedive. Since Egypt was not the same as before, the Ottoman State sent two or three ships from Humayun to the Red Sea via Sudan, Eritrea, Somalia and Harar on October 9, 1887. At the end of the 19th century, East Africa came under the control of European colonialists and thus the relationship between the Ottoman Empire and the East African region came to an end.
In the middle of the 16th century, spice trade routes were re-established through the Red Sea and the Persian Gulf. At the same time, Portugal quickly built an eastern empire, using naval power to seize strategic points and control the Indian Ocean. Starting from Mozambique in East Africa in 1505, the first fleet sailed to the Red Sea along the South African coast, to the Kilwi Sultanate of present-day Tanzania, to the Agam Sultanate off the Kenyan coast, and to Mogadishu, the capital of Somalia. The Islamic sultans in the East African region began to receive support from the Ottoman Empire against the Portuguese threat, and although the Ottoman Empire controlled the lands from Sudan to Mozambique in 1585-1586, Portugal lost its control after 1589. Portugal was able to block access to the Red Sea and the Persian Gulf and monopolize the flow of goods from Asia via the Cape of Good Hope instead of the Mediterranean. This strategy posed a serious threat to the interests of the Ottoman Empire and led to naval conflicts over important supplies, especially pepper and spices. XVI. In the second half of the century, Portugal abandoned its forces because it lacked the manpower to continue its naval operations. They gathered in Berlin to avoid conflicts with Africa as a result of the century's rivalry. At the 1884-1885 Berlin Conference, a colonial policy was planned for Africa in general. The Ottoman Empire's relationship with the East African region lasted for four centuries, starting with the collapse of the Mamluk state in 1517. Ottoman XIV. In the XIX. century, in the regions where East Africa was dominant at that time, it consolidated itself as a power against the colonial logic of the Europeans and formed a structure based on its military power during this struggle. East Africa, especially Sudan, Somalia, Eritrea and Harar were part of the state during the last period of the Ottoman Empire. The Ottomans wanted a presence in the Red Sea, especially after Europeans began to arrive in the region. İsmail Pasha, who became Khedive in 1863, made great efforts to acquire new lands in the African continent. On June 1, 1875, by the order of Sultan Abdulaziz, the East African region was handed over to the Egyptian Khedive. Since Egypt was not the same as before, the Ottoman State sent two or three ships from Humayun to the Red Sea via Sudan, Eritrea, Somalia and Harar on October 9, 1887. At the end of the 19th century, East Africa came under the control of European colonialists and thus the relationship between the Ottoman Empire and the East African region came to an end.
Açıklama
Doktora Tezi
Anahtar Kelimeler
Osmanlı Devleti, Doğu Afrika, Sudan, Eritre, Somali, Avrupa Sömürgeciliği, Ottoman State, East Africa, Eritrea, Sudan, Somalia, European Colonialism
Kaynak
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Hashi, Y. İ. (2023). Osmanlı Devleti'nin Doğu Afrika bölgesindeki hâkimiyeti (1559-1875). (Yayımlanmamış doktora tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı Koleksiyonu, Konya.
