Çocukluk çağında dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı alan ergenlerde borderline kişilik özelliklerinin gelişimini yordayan faktörlerin incelenmesi
| dc.contributor.advisor | Akça, Ömer Faruk | |
| dc.contributor.author | Emre, Ayşegül Metin | |
| dc.date.accessioned | 2025-05-06T07:22:57Z | |
| dc.date.available | 2025-05-06T07:22:57Z | |
| dc.date.issued | 2025 | |
| dc.date.submitted | 2025 | |
| dc.department | NEÜ, Meram Tıp Fakültesi, Dahili Tıp Bilimleri Bölümü, Çocuk ve Ergen Anabilim Dalı | |
| dc.description.abstract | Amaç: Çocukluk dönemindeki Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu'nun (DEHB), borderline kişilik bozukluğu (BKB) gelişimiyle sıkça ilişkili olduğu ve DEHB'nin BKB için bir risk faktörü olabileceği literatürde gösterilmiştir. Nörogelişimsel bir bozukluk olan DEHB, genellikle BKB'den önce ortaya çıkmakta ve bu bozukluğun gelişimine zemin hazırlayabilmektedir. Ancak, DEHB ile BKB arasındaki nedensellik ilişkisi ve DEHB'li bireylerde BKB gelişimine yol açan mekanizmalar henüz tam olarak aydınlatılamamıştır. Bu çalışmanın amacı, çocukluk döneminde DEHB tanısı almış ergenlerde borderline kişilik özelliklerinin gelişimini yordayan faktörleri belirlemektir. Yöntem: Bu çalışmaya, 2014-2020 yılları arasında Necmettin Erbakan Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Polikliniği’nde DSM-5’e göre DEHB tanısı almış, 13-19 yaş aralığında olan ve dahil edilme kriterlerini karşılayan 168 hasta dahil edilmiştir. Katılımcılara araştırmacı tarafından, sosyodemografik ve klinik veri formu ile Okul Çağı Çocukları İçin Duygulanım Bozuklukları ve Şizofreni Görüşme Çizelgesi-Şimdi ve Yaşam Boyu Şekli-Türkçe Uyarlaması (ÇDŞG- ŞY-T) uygulanmıştır. Ayrıca katılımcılardan Borderline Kişilik Özellikleri Çocuk Ölçeği (BKÖÇÖ) ve Çocukluk Çağı Travmaları Ölçeği’ni (ÇÇTÖ) doldurmaları istenmiştir. Ebeveynler ise Çocuklarda Anksiyete ve Depresyon Ölçeği-Yenilenmiş Formu (ÇADÖ-Y) ve Turgay Yıkıcı Davranış Bozuklukları için DSM-IV’e Dayalı Tarama ve Değerlendirme Ölçeği'ni (T-DSM-IV-Ö) doldurmuşlardır. Bulgular: Bu çalışmada, DEHB’li ergenlerin %69,6’sının borderline kişilik özelliklerinin eşik altı düzeyde, %30,4’ünün ise eşik üstü düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Borderline kişilik özellikleri eşik üstü olan bireylerde kız cinsiyet, parçalanmış aile yapısı, sigara ve alkol kullanımı, akran zorbalığına maruz kalma gibi durumların daha sık olduğu gözlemlenmiştir. Ayrıca, bu grupta karşıt olma karşı gelme bozukluğu (KOKGB), anksiyete bozukluğu, davranım bozukluğu (DB) ve depresif bozukluk tanılarının eşik altı gruba göre daha yüksek oranlarda olduğu saptanmıştır. Eşik üstü grupta antipsikotik ilaç kullanımının da daha yaygın olduğu belirlenmiştir. Çocukluktaki DEHB belirtilerini ölçmek için kullandığımız T-DSM-IV-Ö dikkat eksikliği ve hiperaktivite-dürtüsellik alt boyutları ile BKÖÇÖ puanları arasında anlamlı bir korelasyon saptanmamıştır. Mevcut DEHB, KOKGB ve DB belirtilerini ölçen T-DSM-IV-Ö alt boyutları ile BKÖÇÖ toplam puanı arasında pozitif yönde anlamlı bir korelasyon gözlemlenmiştir. ÇÇTÖ toplam ve alt boyut puanları ile BKÖÇÖ alt boyutları arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Regresyon analizi sonucunda, DEHB’li katılımcıların çocukluk döneminde sahip oldukları KOKGB ek tanısının, çocukluk çağı travmalarının, kız cinsiyetin ve yaşın ergenlik döneminde gözlemlenen borderline kişilik özelliklerini yordadığı saptanmıştır. Sonuç: Bu çalışmada, DEHB’li ergenlerde borderline kişilik özelliklerinin gelişimini öngören bazı faktörlerin belirlenmiş olması, borderline kişilik özelliklerinin erken tanısı ve müdahalesi için önemli bir yol gösterici olabilir. Gelecekte yapılacak boylamsal araştırmalar, çocukluk dönemindeki DEHB’nin borderline kişilik özellikleri ile olan ilişkisini ve bu süreçteki mekanizmaları daha iyi anlamaya katkı sağlayabilir. | |
| dc.description.abstract | Objective: Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder (ADHD) in childhood has been frequently associated with the development of borderline personality disorder (BPD), and ADHD is considered a potential risk factor for BPD, as highlighted in the literature. As a neurodevelopmental disorder, ADHD often precedes BPD and may create a foundation for its development. However, the causal relationship between ADHD and BPD, as well as the mechanisms leading to the emergence of BPD in individuals with ADHD, remain not fully understood. The aim of this study is to identify the factors predicting the development of borderline personality features in adolescents diagnosed with ADHD during childhood. Methods: This study included 168 patients aged 13–19 years who were diagnosed with Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder (ADHD) according to DSM-5 criteria between 2014 and 2020 at the Child and Adolescent Psychiatry Outpatient Clinic of Necmettin Erbakan University Faculty of Medicine, meeting the inclusion criteria. Participants were assessed by the researchers using a Sociodemographic and Clinical Data Form and the Schizophrenia for School-Age Children-Present and Lifetime Version-Turkish Language Version (K-SADSPL-TR). Additionally, participants were asked to complete the Borderline Personality Features Scale for Children (BPFS-C) and the Childhood Trauma Questionnaire (CTQ). Parents were instructed to complete the Revised Child Anxiety and Depression Scale-Parent Form (RCADS-P) and the Turgay DSM-IV-Based Disruptive Behavior Disorders Rating Scale (T-DSM-IV-S). Results: In this study, it was found that 69.6% of adolescents with ADHD exhibited subthreshold borderline personality features, while 30.4% exhibited suprathreshold borderline personality features. Individuals with suprathreshold borderline personality features were more likely to be female, live in a fragmented family, use or try smoking or alcohol and experience peer bullying. Furthermore, this group had higher rates of Oppositional Defiant Disorder (ODD), anxiety disorders, Conduct Disorder (CD), and depressive disorders compared to the subthreshold group. Antipsychotic medication use was also found to be more common in the suprathreshold group. No significant correlation was found between the ADHD symptom subscales (inattention or hyperactivity-impulsivity) measured by the T-DSM-IV-S and the BPFS-C scores. However, a positive correlation was observed between the T-DSM-IV-S subscales measuring current ADHD, ODD, and CD symptoms and the BPFS-C total scores. Additionally, a positive correlation was identified between the total and subscale scores of the CTQ and the BPFS-C subscales. Regression analysis revealed that a comorbid diagnosis of ODD in childhood, childhood trauma, female gender and age were significant predictors of borderline personality features observed in adolescence among participants with ADHD. Conclusion: The identification of certain factors predicting the development of borderline personality features in adolescents with ADHD may serve as an important guide for the early diagnosis and intervention of borderline personality features. Future longitudinal studies could contribute to a better understanding of the relationship between childhood ADHD and borderline personality features, as well as the mechanisms underlying this process. | |
| dc.identifier.citation | Emre, A. M. (2025). Çocukluk çağında dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı alan ergenlerde borderline kişilik özelliklerinin gelişimini yordayan faktörlerin incelenmesi. (Yayınlanmamış tıpta uzmanlık tezi) Necmettin Erbakan Üniversitesi, Tıp Fakültesi Dahili Tıp Bilimleri Bölümü Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Konya. | |
| dc.identifier.uri | https://hdl.handle.net/20.500.12452/19294 | |
| dc.identifier.yoktezid | 924800 | |
| dc.language.iso | tr | |
| dc.publisher | Necmettin Erbakan Üniversitesi, Tıp Fakültesi | |
| dc.relation.publicationcategory | Tez | |
| dc.rights | info:eu-repo/semantics/openAccess | |
| dc.subject | çocukluk çağı dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu | |
| dc.subject | childhood attention deficit hyperactivity disorder | |
| dc.subject | çocukluk çağı travması | |
| dc.subject | childhood trauma | |
| dc.subject | borderline kişilik özellikleri | |
| dc.subject | borderline personality features | |
| dc.subject | ergenlik | |
| dc.subject | adolescence | |
| dc.subject | yordayıcı faktörler | |
| dc.subject | predictive factors | |
| dc.title | Çocukluk çağında dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı alan ergenlerde borderline kişilik özelliklerinin gelişimini yordayan faktörlerin incelenmesi | |
| dc.title.alternative | Investigation of predictive factors for the development of borderline personality features in adolescents diagnosed with attention deficit and hyperactivity disorder in childhood | |
| dc.type | Specialist Thesis |
