Mardin Müzesinde kayıtlı İlhanlı dönemi sikkeleri
Yükleniyor...
Tarih
2022
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Bu çalışmada, Anadolu coğrafyasında hüküm sürmüş olan, Moğol Hanedanlığı‘ndan gelme İlhanlı
Ailesine mensup İlhanlı Devleti’ne ait 50 adet sikke incelenmiştir. İlhanlılar (İran Moğolları)
H.654/744 (M.1256/1344) tarihleri arasında Orta Doğu (İran) ve Anadolu’da hüküm sürmüşlerdir.
İlhanlı Devleti sanatı ve kültürünün en güzel örneklerinden olan, ekonomik ve siyasi içerikli sikkeler
değişen ve gelişen dünya şartları karşısında işlevlerini yitirerek, günümüzde sanat eseri diye tabir
ettiğimiz boyuta ulaşmıştır.
İlhanlılar devrinde basılan sikkelerde altın sık kullanılan bir maden çeşidi olmamıştır. Daha çok
gümüş alaşım ve bakır tercih edilmiştir. Musul, Tebriz, Berda, Medine, Amasya, İzmir, Konya,
Erzincan, Bağdat gibi birçok şehirde sikke bastırılmıştır. İlhanlı sikkelerinde kompozisyonda genel
olarak yazı ön plandadır. Bunun yanında geometrik, bitkisel ve figürlü bezemeler de gözlemlenmiştir.
İncelenen sikkelerde sık kullanılan form tipleri; düz daire form, İnci dizisi form, Çok kollu yaprak
çiçek ve yıldız formları son olarak arslan ve güneş motifleridir.
Sikkeler bir devletin inanç, düşünce, kültürel ve ekonomik yapılarını yansıtmaktadır. Sikkelerde
görülen birçok öge basıldığı yerin ve devletin diğer sanat dallarında ki ögelerle paralellik gösterir.
İlhanlı Sikkelerinde de Orta Asya, Şamanizm, İslam, Geç Antik Dönem ve Bizans etkilerinin
görülmesine rağmen birebir taklit değil tamamen kültürel bir sentez ile orijinal sikkeler
oluşturulmuştur. Çalışmamızda yer alan sikkeleri Mardin Müzesi’nden edinmiş bulunmaktayız. Öyle
ki Mardin Müzesi onlarca kültürden eserin bir çatı altında toplanmasını sağlamıştır. Kültür çeşitliliği,
eser çokluğu, Mardin şehrinin Mezopotamya Ovası’nın tam ortasında bulunması ve geçmişten
bugüne birçok medeniyete ev sahipliği yapmış olması sebebi ile zengin ve ünik eserler ile ülkemizin
önemli Müzeleri arasında yer almaktadır. Müzede 42.000 (kırk iki bin) eserin depo ve bulunan
eserlerin dönem, şekil, taşınır-taşınmaz, yazı, tezyinat vb gibi özelliklerine göre farklı salonlarda
sergilendiğini görmekteyiz. Mardin Müze binası 1895 yılında Patrikhane olarak yapılmış olup 2000
yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından satın alınıp Mardin Müzesi olmasına karar verilmiş ve
günümüzde bu şekliyle kullanılmaya devam etmektedir.
In this study, 50 coins belonging to the Ilkhanid State from the Mongolian Dynasty, which ruled in the Anatolian geography, were examined. Ilkhanids (Iranian Mongols) ruled in the Middle East (Iran) and Anatolia between 1256 and 1344 AD. Coins with economic and political content, which are one of the most beautiful examples of Ilkhanid art and culture, have lost their functions in the face of changing and developing world conditions and have reached the dimension we call works of art today. Gold was not a common type of metal in the coins minted during the Ilkhanate period. Silver alloy and copper are mostly preferred. Coins were minted in many cities such as Mosul, Tabriz, Berda, Medina, Amasya, Izmir, Konya, Erzincan and Baghdad. In the composition of İlhanlı coins, writing is in the foreground in general. In addition, geometric, vegetal and figured decorations were also observed. Form types frequently used in the analyzed coins; flat circle form, pearl series form, multi-armed leaf flower and star forms and finally lion and sun motifs. Coins reflect the belief, thought, cultural and economic structures of a state. Many of the items seen on the coins show parallelism with the items in the other branches of art of the place where they were minted and the state. Despite the influences of Central Asia, Shamanism, Islam, Late Antiquity and Byzantium on Ilkhanid Coins, original coins were created with a purely cultural synthesis, not exact imitation.
In this study, 50 coins belonging to the Ilkhanid State from the Mongolian Dynasty, which ruled in the Anatolian geography, were examined. Ilkhanids (Iranian Mongols) ruled in the Middle East (Iran) and Anatolia between 1256 and 1344 AD. Coins with economic and political content, which are one of the most beautiful examples of Ilkhanid art and culture, have lost their functions in the face of changing and developing world conditions and have reached the dimension we call works of art today. Gold was not a common type of metal in the coins minted during the Ilkhanate period. Silver alloy and copper are mostly preferred. Coins were minted in many cities such as Mosul, Tabriz, Berda, Medina, Amasya, Izmir, Konya, Erzincan and Baghdad. In the composition of İlhanlı coins, writing is in the foreground in general. In addition, geometric, vegetal and figured decorations were also observed. Form types frequently used in the analyzed coins; flat circle form, pearl series form, multi-armed leaf flower and star forms and finally lion and sun motifs. Coins reflect the belief, thought, cultural and economic structures of a state. Many of the items seen on the coins show parallelism with the items in the other branches of art of the place where they were minted and the state. Despite the influences of Central Asia, Shamanism, Islam, Late Antiquity and Byzantium on Ilkhanid Coins, original coins were created with a purely cultural synthesis, not exact imitation.
Açıklama
Yüksek Lisans Tezi
Anahtar Kelimeler
Kaynak
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Yıldırım Atalay, A. (2022). Mardin Müzesinde kayıtlı İlhanlı dönemi sikkeleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı, Konya.
