Ortaokul öğrencilerinin matematiksel zorbalığa uğrama düzeylerinin sosyodemografik değişkenlere göre incelenmesi ve bazı duyuşsal özelliklerle ilişkisi
Yükleniyor...
Tarih
2025
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Bu araştırmanın amacı, literatürde teorik altyapısı ve tanımı bulunmayan matematiksel zorbalığı ve etkilerini tanımlamak, alt boyutlarını belirlemek ve bu alanda bir teorik çerçeve oluşturmaktır. Araştırmada, ortaokul öğrencilerinin “Matematiksel Zorbalığa Uğrama Ölçeği” (MZU-Ö) ve alt boyutlarındaki zorbalık türlerine maruz kalma düzeyleri bazı sosyo-demografik değişkenlere göre değerlendirilmiştir. Ayrıca matematiksel zorbalık ile matematiğe yönelik tutum, matematik öz-yeterlikleri ve matematik kaygıları arasındaki ilişki seri çoklu aracılık modeli (PROCESS Model 6) ile incelenmiştir. İlişkisel tarama modeliyle yürütülen araştırmanın çalışma grubunu Konya ili merkez ilçelerinden orantısız tabakalı örnekleme yöntemiyle seçilen beş ortaokuldan 493 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından tasarlanan kişisel bilgi formu ve MZU-Ö kullanılmıştır. Araştırmacı tarafından geliştirilen 14 maddelik MZU-Ö, dört faktörden (sözel, duygusal, fiziksel ve öğretimsel matematik zorbalığı) oluşmaktadır. Ayrıca “Matematik Özyeterlilik Kaynakları Ölçeği”, “Matematik Kaygısını Derecelendirme Ölçeği” ve “Matematik Tutum Ölçeği”, geliştiricilerinden gerekli izinler alınarak kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre matematiksel zorbalık, bireyler arası ilişkilerde kullanılan sistematik matematiksel güç istismarı olarak tanımlanmıştır. Matematiksel zorbalığın; sözel, duygusal, fiziksel ve öğretimsel matematik zorbalığı olmak üzere dört ana bileşenden oluştuğu anlaşılmıştır. Cinsiyet değişkeni açısından, kız öğrencilerin matematiksel zorbalığa uğrama puanlarının erkek öğrencilerden daha yüksek olduğu, özellikle duygusal zorbalık boyutunda kızların daha fazla matematiksel zorbalığa maruz kaldığı tespit edilmiştir. Sınıf düzeyi değişkenine göre, 8. sınıf öğrencilerinin 7. sınıf öğrencilerinden daha fazla öğretimsel matematik zorbalığına maruz kaldığı saptanmıştır. Okul türü açısından yapılan analizlerde, kız imam hatip ortaokulunda eğitim gören öğrencilerin diğer okul türlerine kıyasla daha yüksek matematiksel zorbalığa uğrama puanlarına sahip olduğu bu farklılığın özellikle duygusal, fiziksel ve öğretimsel matematik zorbalık alt boyutlarında da anlamlı olduğu tespit edilmiştir. Matematik başarı düzeyine göre yapılan incelemelerde, 85-100 başarı notuna sahip öğrencilerin diğer başarı gruplarına kıyasla daha az matematiksel zorbalığa maruz kaldığı görülmüştür. Ayrıca düşük başarı notuna sahip öğrencilerin genel olarak yüksek başarı puanına sahip öğrencilere göre daha fazla matematiksel zorbalığa uğradıkları anlaşılmıştır. Yapılan Seri Çoklu Aracılık Modeli sonuçlarına göre matematiksel zorbalığın matematik kaygısı üzerinde pozitif etkisi ve matematik öz-yeterlik ve matematiğe yönelik tutum üzerinde negatif etkisi olduğu tespit edilmiştir. Analiz sonuçları ayrıca matematiğe yönelik tutumun ise matematiksel zorbalık ve matematik kaygısı arasındaki ilişkide aracılık rolü oynadığı, matematiksel zorbalığın öğrencilerin tutumlarını olumsuz etkileyerek matematik kaygısı seviyelerini artırdığını göstermektedir. Bunun yanısıra matematiksel zorbalığa uğrama ile matematik kaygısı arasındaki ilişkide matematik öz-yeterlik ve matematiğe yönelik tutumun seri aracılık etkisinin anlamlı olduğu bulunmuştur. Bu sonuç, matematiksel zorbalık arttıkça matematik öz-yeterliğin azaldığını ve bunun matematiğe yönelik tutumun azalmasıyla ilişkili olduğunu göstermektedir. Matematiğe yönelik tutumun azalması ise matematik kaygısının artmasına yol açmaktadır. Bu bulgulara göre, matematiksel zorbalığa uğramak öğrencilerin matematiğe yönelik tutumlarını ve matematik öz-yeterliklerini olumsuz etkilerken matematik kaygılarını artırmaktadır. Bu araştırma, matematiksel zorbalığa dair literatürde ilk kez kapsamlı bir tanım ve teorik çerçeve sunarak matematik eğitimi alanında özgün bir araştırma sahası yaratmakta ve öğrenciler üzerindeki olumsuz etkileri dikkate alındığında alanda pratik uygulamalara ışık tutma potansiyeli taşımaktadır. Araştırmanın sonuçları ve sınırlılıkları göz önüne alınarak araştırmacılar, politika geliştiriciler ve uygulayıcılar için çeşitli öneriler geliştirilmiştir.
The aim of this study is to define mathematical bullying and its effects, to determine its sub-dimensions, and to create a new theoretical framework for this subject, which has no theoretical background and definition in the literature. The study evaluated the victimization levels of middle school students to the types of bullying in the “Mathematical Bullying Victimization Scale” (MBV-S) and its sub-dimensions according to some sociodemographic variables. Also, the relationship between mathematical bullying and attitudes towards mathematics, mathematical self-efficacy, and mathematics anxiety was examined with the serial multiple mediation model (PROCESS Model 6). The study group conducted with relational survey model consisted of 493 students from five middle schools selected by disproportionate stratified sampling method from the central districts of Konya province. As data collection tools, personal information forms designed by the researcher and MBV-S were used. The 14-item MBV-S developed by the researcher consists of four factors (verbal, emotional, physical, and instructional mathematics bullying). Also, the “Sources of Mathematics Self-Efficacy Scale”, “Mathematics Anxiety Rating Scale”, and “Attitudes Towards Mathematics Scale” were used after receiving the required permissions from their developers. The results of the study defined mathematical bullying as systematic mathematical power abuse used in interpersonal relationships. It was concluded that mathematical bullying consists of four main components: verbal, emotional, physical, and instructional mathematics bullying. In terms of gender variables, it was found that the mathematical bullying victimization scores of female students were higher than those of male students and that female students were more likely to be victims of mathematics bullying, especially in the emotional bullying dimension. According to the grade level variable, it was observed that 8thgrade students were more likely to be victims of instructional mathematical bullying than 7th-grade students. In the school type analyses, it was seen that students studying in female religious (Imam Hatip) secondary schools had higher mathematical bullying scores than other school types, and this difference was significant, especially in emotional, physical, and instructional mathematics bullying sub-dimensions. Analyses of mathematics achievement levels showed that students with grades 85-100 were less likely to be victims of mathematical bullying than students in other achievement groups. It was also found that students with low achievement scores were generally more likely to be victims of mathematical bullying than students with higher achievement scores. The results of the Serial Multiple Mediation Model revealed that mathematical bullying had a positive effect on mathematics anxiety and a negative effect on mathematics self-efficacy and attitude toward mathematics. The results of the analysis also showed that attitude towards mathematics played a mediating role in the relationship between mathematical bullying and mathematics anxiety, and mathematical bullying negatively affected students' attitudes and increased their mathematics anxiety levels. The serial mediation effect of mathematics self-efficacy and attitude towards mathematics was significant in the relationship between mathematical bullying and mathematics anxiety. This result showed that as mathematical bullying increases, mathematics self-efficacy decreases and this is correlated with the decrease in attitude towards mathematics. A decrease in attitude towards mathematics results in an increase in mathematics anxiety. These results suggest that being a victim of mathematical bullying negatively affects student attitudes toward mathematics and mathematics self-efficacy while increasing mathematics anxiety. This study provides a comprehensive definition and theoretical framework of mathematical bullying for the first time in the literature and creates a unique research area in mathematics education. Also, considering its negative effects on students, it has the potential to provide insight into practical applications in the field. Various recommendations have been developed for researchers, policymakers, and practitioners considering the results and limitations of the study.
The aim of this study is to define mathematical bullying and its effects, to determine its sub-dimensions, and to create a new theoretical framework for this subject, which has no theoretical background and definition in the literature. The study evaluated the victimization levels of middle school students to the types of bullying in the “Mathematical Bullying Victimization Scale” (MBV-S) and its sub-dimensions according to some sociodemographic variables. Also, the relationship between mathematical bullying and attitudes towards mathematics, mathematical self-efficacy, and mathematics anxiety was examined with the serial multiple mediation model (PROCESS Model 6). The study group conducted with relational survey model consisted of 493 students from five middle schools selected by disproportionate stratified sampling method from the central districts of Konya province. As data collection tools, personal information forms designed by the researcher and MBV-S were used. The 14-item MBV-S developed by the researcher consists of four factors (verbal, emotional, physical, and instructional mathematics bullying). Also, the “Sources of Mathematics Self-Efficacy Scale”, “Mathematics Anxiety Rating Scale”, and “Attitudes Towards Mathematics Scale” were used after receiving the required permissions from their developers. The results of the study defined mathematical bullying as systematic mathematical power abuse used in interpersonal relationships. It was concluded that mathematical bullying consists of four main components: verbal, emotional, physical, and instructional mathematics bullying. In terms of gender variables, it was found that the mathematical bullying victimization scores of female students were higher than those of male students and that female students were more likely to be victims of mathematics bullying, especially in the emotional bullying dimension. According to the grade level variable, it was observed that 8thgrade students were more likely to be victims of instructional mathematical bullying than 7th-grade students. In the school type analyses, it was seen that students studying in female religious (Imam Hatip) secondary schools had higher mathematical bullying scores than other school types, and this difference was significant, especially in emotional, physical, and instructional mathematics bullying sub-dimensions. Analyses of mathematics achievement levels showed that students with grades 85-100 were less likely to be victims of mathematical bullying than students in other achievement groups. It was also found that students with low achievement scores were generally more likely to be victims of mathematical bullying than students with higher achievement scores. The results of the Serial Multiple Mediation Model revealed that mathematical bullying had a positive effect on mathematics anxiety and a negative effect on mathematics self-efficacy and attitude toward mathematics. The results of the analysis also showed that attitude towards mathematics played a mediating role in the relationship between mathematical bullying and mathematics anxiety, and mathematical bullying negatively affected students' attitudes and increased their mathematics anxiety levels. The serial mediation effect of mathematics self-efficacy and attitude towards mathematics was significant in the relationship between mathematical bullying and mathematics anxiety. This result showed that as mathematical bullying increases, mathematics self-efficacy decreases and this is correlated with the decrease in attitude towards mathematics. A decrease in attitude towards mathematics results in an increase in mathematics anxiety. These results suggest that being a victim of mathematical bullying negatively affects student attitudes toward mathematics and mathematics self-efficacy while increasing mathematics anxiety. This study provides a comprehensive definition and theoretical framework of mathematical bullying for the first time in the literature and creates a unique research area in mathematics education. Also, considering its negative effects on students, it has the potential to provide insight into practical applications in the field. Various recommendations have been developed for researchers, policymakers, and practitioners considering the results and limitations of the study.
Açıklama
Doktora Tezi
Anahtar Kelimeler
Matematik Kaygısı, Matematik Öz-Yeterlik, Matematiğe Yönelik Tutum, Matematiksel Zorbalık, Matematiksel Zorbalığa Uğrama, Ortaokul Öğrencileri, Seri Çoklu Aracılık Modeli, Mathematics Anxiety, Mathematics Self-Efficacy, Attitude Towards Mathematics, Mathematical Bullying, Mathematical Bullying Victimization, Middle School Students, Serial Multiple Mediation Model
Kaynak
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Küçükgençay, N. (2025). Ortaokul öğrencilerinin matematiksel zorbalığa uğrama düzeylerinin sosyodemografik değişkenlere göre incelenmesi ve bazı duyuşsal özelliklerle ilişkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Anabilim Dalı, Konya.
