Somali Mogadişu'daki SOS hastanesinde 5 yaş altı çocuklarda malnütrisyon sıklığı ve malnütrisyon gelişiminde rol oynayan risk faktörlerinin değerlendirilmesi

Malnütrisyon, vücudun yeterli enerji, protein ve besin öğelerini alamaması sonucu ortaya çıkar. Beş yaş altındaki çocuklar, malnütrisyon riski en yüksek grup olup, dünya genelindeki çocuk ölümlerinin üçte biri yetersiz beslenmeye bağlıdır. Somali, iç savaşlar ve kuraklık nedeniyle akut malnütrisyon oranlarının yüksek olduğu ülkelerden biridir. Bu çalışmada, Somali Mogadişu’daki SOS Hastanesi’nde 5 yaş altı çocuklarda malnütrisyon sıklığı ve etkileyen risk faktörleri değerlendirilmiştir. Mart-Nisan 2024 tarihlerinde yapılan kesitsel çalışmada, 0-59 ay arasındaki 222 çocuk rastgele seçilmiş ve veriler, demografik bilgiler, sağlık durumu, beslenme alışkanlıkları ve çevresel faktörler içeren bir anketle toplanmıştır. Analizler SPSS 27 ile yapılmış, normal dağılım Kolmogorov Smirnov/Shapiro-Wilk testleriyle değerlendirilmiştir. Sayısal veriler ortalama, standart sapma ve ortanca ile, kategorik veriler frekans ve yüzdelerle, karşılaştırmalar ise Mann-Whitney U ve Ki-kare testleriyle yapılmıştır (p<0,05). Araştırmaya dahil edilen çocukların %57,2’si kız, %42,8’i erkek, %37,4’ü düşük doğum ağırlığıyla doğmuş ve %14,4’ü hiç anne sütü almamıştır. Annelerin %49,5’i okuryazar değil, %95,9’u çocuk beslenmesi eğitimi almamıştır. Ailelerin %80,2’sinin gelir düzeyi 200 Amerikan Doları’nın altındadır. Çocukların %87,8’i temiz suya erişememekte, %77,0’ı sağlık hizmetlerine ulaşmakta zorlanmaktadır. En sık bildirilen sağlık sorunları öksürük (%79,3), ateş (%62,6), kusma (%58,1) ve ishal (%37,4) olmuştur. Beslenme durumu; boya göre ağırlık (BGA), yaşa göre boy (YGB) ve yaşa göre ağırlık (YGA) ile değerlendirilmiş; BGA ortalaması -2,13 olup %51,4’ü zayıf, YGB ortalaması -2,15 ve bodurluk oranı %55,0, YGA ortalaması -2,69 olup %65,3’ü düşük kilolu bulunmuştur. Ki-kare testiyle yapılan analizde doğum ağırlığı, emzirme, anne eğitimi, gelir, suya erişim ile malnütrisyon türleri arasında anlamlı ilişki saptanmıştır (p<0,05). Çalışma, SOS Hastanesi’nde malnütrisyonun yaygın olduğunu ve düşük doğum ağırlığı, emzirilmeme, temiz su ve sağlık hizmetlerine erişim eksikliği, annenin eğitimsizliği ve düşük gelirle ilişkili olduğunu göstermiştir. Emzirmenin teşviki, sağlık ve su hizmetlerinin yaygınlaştırılması, kadın eğitiminin desteklenmesi ve yoksul ailelere yardımlar önerilmektedir.

Malnutrition is a condition that arises when the body does not receive adequate amounts of energy, protein, and other essential nutrients. Children under the age of five are considered the most at-risk group for malnutrition. It is one of the leading causes of child mortality. According to the World Health Organization, approximately 13 million children worldwide die each year before reaching the age of five, and nearly one-third of these deaths are attributed to undernutrition. Somalia is among the countries with the highest rates of acute malnutrition due to civil wars and drought. This study aims to assess the prevalence of malnutrition and the associated risk factors among children under five at SOS Hospital in Mogadishu, Somalia. This cross-sectional study was conducted at SOS Hospital in Mogadishu, Somalia, during March–April 2024. The sample size was calculated as 222 using Slovin’s formula at a 5% significance level and was selected through random sampling. Data were collected from parents of children aged 0–59 months after obtaining written informed consent. Data was collected through a questionnaire covering demographic data, health status, dietary habits, and environmental factors. Data were analyzed using SPSS version 27. Normality was tested with Kolmogorov-Smirnov/Shapiro Wilk tests. Descriptive statistics included mean, standard deviation, and median for numerical data, and frequency and percentages for categorical data. Comparisons were made using the Mann-Whitney U test and Chi-square test. A p-value <0.05 was considered statistically significant. A total of 222 children with a median age of 24 months were included in the study. Of the participants, 57.2% were girls and 42.8% boys; 37.4% had low birth weight, and 14.4% had never been breastfed. Among the mothers, 49.5% were illiterate, and 95.9% had not received any training on child nutrition. In 80.2% of households, the monthly income was below 200 USD. Additionally, 87.8% lacked access to clean drinking water, and 77.0% experienced difficulties in accessing health services. The most frequently reported health problems in the past six months were cough (79.3%), fever (62.6%), vomiting (58.1%), and diarrhea (37.4%). Nutritional status was assessed using weight-for-height (WHZ), height-for-age (HAZ), and weight-for-age (WAZ) indicators. The mean WHZ was -2.13 with 51.4% classified as wasted; the mean HAZ was -2.15 with 55.0% stunted; and the mean WAZ was -2.69 with 65.3% underweight. Chi-square tests revealed significant associations between types of malnutrition and birth weight, breastfeeding status, maternal education, household income, and access to clean water (p<0.05). The study found that malnutrition is prevalent at SOS Hospital and is significantly associated with low birth weight, lack of breastfeeding, limited access to clean water and health services, low maternal education, and poor household income. Promotion of breastfeeding, expansion of health and water services, support for women's education, and provision of aid to low-income families are recommended.