Türk mûsikîsi repertuvarında yer alan rast ilâhilerin makâm–usûl yönünden tahkîk ve tashîhi

Basit Öğe Kaydı
dc.authorid0000-0003-0381-3042
dc.contributor.advisorGönül, Mehmet
dc.contributor.authorÇubukcu, Mustafa Süha
dc.date.accessioned2025-06-03T05:39:36Z
dc.date.available2025-06-03T05:39:36Z
dc.date.issued2025
dc.date.submitted2025
dc.departmentNEÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Müziği Anabilim Dalı
dc.descriptionDoktora Tezi
dc.description.abstractTürk Mûsikîsinin Câmi ve Tekke türleri içerisinde müşterek kullanılan ilâhiler, kökleri kadim geçmişe dayanan, dinleyici ve icrâcılar tarafından teveccüh görerek sıklıkla icrâ edilegelen bir Türk mûsikîsi formudur. Zikir ve ibadet temelinde işlenen bu form, geçmişten günümüze gerek ibadetlere coşku katmak gerek Allah ve Resûlünün sevgisinin ifadesi ve temâyüzü için kullanılmaktadır. Türk mûsikîsinde mütemâdiyen bestelenen ve icrâ edilen bu form, dönem içerisinde meşk geleneği ile nesilden nesile aktarılmış, yakın dönemlerde de notaya alınarak eserlerin günümüze intikâli sağlanmıştır. Çalışmada “ümmü’l makâmât” yani “makâmların anası” olarak görülen ve asırlarca ana dizi olarak kullanılan Rast makâmı ve bu makâmda bestelenmiş ilâhiler ele alınarak, eserlerin makâm ve usûl yönünden tahkîk ve tashih edilmesi amaçlanmaktadır. Kültür Bakanlığı uhdesinde oluşturulan Devlet Korosu nota arşivinin ele alındığı çalışmada arşiv içerisinde yer alan eserler, “tarama/survey” yöntemi ile toplanarak Türk mûsikîsi makâm nazariyatının perde ve seyir ekseninde icrâi târifler yönünden temelini teşekkül eden Kantemiroğlu ve Nâsır Dede nazariyesi ile “karşılaştırmalı analiz” yöntemi ile mukâyese edilmiştir. “Kategorik içerik analizi” yöntemi ile incelenen eserler, yapılan karşılaştırmalar sonucunda Kantemiroğlu ve Nâsır Dede başta olmak üzere Rauf Yektâ Bey ve Yakup Fikret Kutluğ gibi nazariyatçıların makâm târifleri ve Türk mûsikîsinde klasik eserler sunan bestekârların eserleri ile yapılan mukâyeselere göre sınıflandırılarak tekrar notaya aktarılmıştır. Ayrıca ele alınan eserler usûl konusunda tahkîk edilerek, usûl-icrâ ya da usûl-nüsha münâsebetlerinde görülen tutarsızlıklar irdelenmiştir. Yapılan müşâhedelerin neticesinde Rast makâmında bestelenen ilâhiler, makâm ve usûl yönünden tahkîk ve tashih edilerek, elde edilen sonuçlar grafiklere aktarılmıştır. Bu sayede ele alınan eserlerde Türk mûsikîsi âsârı ışığında makâm ve usûl konusunda daha tutarlı ve okunaklı nüshalar önerilmiştir. Ayrıca Rast makâmının gölgesinde kalan muhtelif makâmların sarihleşmesi, nüshalar arasındaki usûl ve form tutarsızlıklarının irdelenmesi, çeşitli gerekçeler sebebiyle küçük usûllerle notaya alınan bazı eserlerin icrâ ile bütünlük gösterdiği ve âhenk oluşturduğu büyük usûller ile yeniden yazılarak nüsha önerilerinde bulunulmuştur.
dc.description.abstractThe hymns, which are commonly used in the Mosque and Lodge genres of Turkish music, are a Turkish music formula that dates back to ancient times and is frequently performed by listeners and performers. This form of dhikr and worship, which was invalid in the past, is used to add enthusiasm to worship and to express and highlight the love of Allah and His Messenger. This form, which was constantly composed and performed in Turkish music, was transferred from generation to generation with the mesk tradition during the period, and the products that were notated in recent times were preserved intact. In the study, it is aimed to verify and correct the works in terms of makam and usul by discussing the Rast makam, which is seen as "ummü'l makâmât", that is, the "mother of makams" and has been used as the main scale for centuries, and the hymns composed in this makam. In the study, where the State Choir's note archive created under the responsibility of the Ministry of Culture was discussed, the works in the archive were collected by the "scan/survey" method and compared with the theory of Kantemiroğlu and Nâsır Dede, which formed the basis of Turkish music makam theory in terms of performance descriptions, by the "comparative analysis" method. The works examined with the "categorical content analysis" method were classified and re-notated according to the comparisons made with the makam descriptions of theorists such as Kantemiroğlu and Nâsır Dede, Rauf Yektâ Bey and Yakup Fikret Kutluğ, and the works of composers who presented classical works in Turkish music. In addition, the works discussed were examined regarding the method and the inconsistencies in the relationships between the method and execution or the method and copy were examined. As a result of the observations made, the hymns composed in the Rast makam were examined and corrected in terms of mode and style, and the results obtained were transferred to graphics. In this way, in the works discussed, more consistent and readable copies of makam and usul were suggested in the light of Turkish music works. In addition, various makams that remain under the shadow of the Rast makam were clarified, the inconsistencies in style and form between the copies were examined, and some works notated in minor rhythms for various reasons were rewritten in major rhythms that showed integrity and harmony with the performance and suggestions were made for copies.
dc.identifier.citationÇubukcu, M. S. (2025). Türk mûsikîsi repertuvarında yer alan rast ilâhilerin makâm–usûl yönünden tahkîk ve tashîhi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Müziği Anabilim Dalı, Konya.
dc.identifier.urihttps://hdl.handle.net/20.500.12452/19411
dc.language.isotr
dc.publisherNecmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü
dc.relation.publicationcategoryTez
dc.rightsinfo:eu-repo/semantics/openAccess
dc.subjectİlâhi
dc.subjectMakâm
dc.subjectRast Makâmı
dc.subjectTürk Mûsikîsi
dc.subjectUsûl
dc.subjectHymn
dc.subjectMakam
dc.subjectRast Makam
dc.subjectTurkish Music
dc.subjectUsul
dc.titleTürk mûsikîsi repertuvarında yer alan rast ilâhilerin makâm–usûl yönünden tahkîk ve tashîhi
dc.title.alternativeVerification and correction of rast hymns in Turkish music repertoire in terms of makam–usul
dc.typeDoctoral Thesis

Dosyalar

Orijinal paket
Listeleniyor 1 - 1 / 1
Küçük Resim
İsim:
MustafaSühaÇubukcu_Dr_2025.pdf
Boyut:
20.03 MB
Biçim:
Adobe Portable Document Format
Açıklama:
Doktora Tezi
İndir
Lisans paketi
Listeleniyor 1 - 1 / 1
Küçük Resim Yok
İsim:
license.txt
Boyut:
1.17 KB
Biçim:
Item-specific license agreed upon to submission
Açıklama:
İndir

Koleksiyon

Sosyal Bilimler Enstitüsü Tez Koleksiyonu