Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tedavisinin borderline kişilik özelliklerine etkisi
| dc.contributor.advisor | Akça, Ömer Faruk | |
| dc.contributor.author | Ildız, Rukiye Esra | |
| dc.date.accessioned | 2025-05-06T07:22:54Z | |
| dc.date.available | 2025-05-06T07:22:54Z | |
| dc.date.issued | 2025 | |
| dc.date.submitted | 2025 | |
| dc.department | NEÜ, Meram Tıp Fakültesi, Dahili Tıp Bilimleri Bölümü, Çocuk ve Ergen Anabilim Dalı | |
| dc.description.abstract | Amaç: Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) ve borderline kişilik bozukluğu (BKB), yüksek eş tanı oranları ve dürtüsellik, duygu düzenleme güçlükleri, kendine zarar verme davranışı, olumsuz kişiler arası ilişkiler gibi ortak semptomları nedeniyle klinik açıdan ilişkili bozukluklardır. BKB’nin birincil tedavisi psikoterapidir ve kanıtlanmış bir farmakolojik tedavisi bulunmamaktadır. Buna karşın, DEHB tedavisinde ise çocuk ve ergenlerde metilfenidat ve atomoksetin etkinliği kanıtlanmış farmakolojik ajanlardır. Çalışmamızın amacı; 12-18 yaş aralığındaki DEHB tanılı hastalarda metilfenidat ve atomoksetin tedavisinin borderline kişilik özellikleri üzerindeki etkisinin araştırılmasıdır. Yöntem: Çalışmaya dahil edilme ve dışlama kriterlerine uyan, metilfenidat veya atomoksetin tedavisi başlanan 12-18 yaş aralığındaki DEHB tanılı hastalar dahil edilmiştir. Hastalar 12 hafta boyunca tedavi ile takip edilmiştir. Tedavi öncesinde ve 12 haftalık tedavi süreci sonrasında hastalara; Borderline Kişilik Özellikleri Çocuk Ölçeği (BKÖÇÖ), Duygu düzenlemede güçlükler ölçeği (DDGÖ), Barratt Dürtüsellik Ölçeği-Kısa Formu (BDÖ-K), Ergen Disosiyatif Yaşantılar Ölçeği (EDYÖ), Çocuklarda-Anksiyete ve Depresyon Ölçeği Yenilenmiş (ÇADÖ-Y) Çocuk Formu; ebeveynlere ise Turgay Yıkıcı Davranış Bozuklukları DSM-IV’e Dayalı Tarama ve Değerlendirme Ölçeği (T-DSM-IV-Ö) ve Çocuklarda Anksiyete ve Depresyon Ölçeği Yenilenmiş (ÇADÖ-Y) Ebeveyn Formu doldurtulmuştur. Ayrıca kendine zarar verme davranışı olan hastaları belirlemek amacıyla hastalara tedavi öncesinde Kendine Zarar Verme Davranışı Değerlendirme Envanteri (KZVDDE) doldurtulmuştur. Çalışmamızı tamamlayan 50 hastanın 45’i metilfenidat, 5’i atomoksetin ile tedavi edilmiştir. Atomoksetin ile tedavi edilenler örneklem küçüklüğü sebebiyle istatistiksel analiz dışında bırakılmıştır. Bulgular: Çalışmamızda 12 haftalık metilfenidat tedavisi sonrasında DEHB semptomlarında ve borderline kişilik özelliklerinde anlamlı azalma saptandı. Tedavi sonrasında T-DSM-IV-Ö’de dikkat eksikliği, hiperaktivite/dürtüsellik, karşıt olma karşı gelme bozukluğu ve davranım bozukluğu alt ölçeklerinde anlamlı bir iyileşme görüldü. BKÖÇÖ alt ölçekleri ve toplam puanında, DDGÖ farkındalık alt ölçeği hariç diğer tüm alt ölçekleri ve toplam puanında, BDÖ-K ve EDYÖ alt ölçekleri ve toplam puanlarında anlamlı azalma tespit edildi. Ayrıca ÇADÖ-Y çocuk formunda majör depresif bozukluk (MDB), obsesif kompülsif bozukluk (OKB) ve tüm anksiyete alt ölçeklerinde metilfenidat tedavisi ile anlamlı azalma gözlendi. ÇADÖ-Y ebeveyn formunda yaygın anksiyete bozukluğu ve panik bozukluk alt ölçeği hariç diğer tüm anksiyete alt ölçeklerinde, MDB ve OKB alt ölçeklerinde anlamlı azalma saptandı. Hem kızlarda hem erkeklerde BKÖÇÖ, DDGÖ, BDÖ-K ve EDYÖ toplam puanında tedavi sonrasında anlamlı azalma tespit edildi. BKÖÇÖ alt ölçeklerinde tedavinin etkisi cinsiyetlere göre incelendiğinde kızlarda tüm alt ölçeklerde, erkeklerde BKÖÇÖ olumsuz ilişkiler ve kendine zarar verme hariç diğer tüm alt ölçeklerde tedavi ile anlamlı farklılık tespit edildi. BKÖÇÖ kendine zarar verme alt ölçeği, BKÖÇÖ toplam puanı ve BDÖ-K toplam puanında tedavi ile değişimde cinsiyetin etkisi anlamlı saptandı. Cinsiyet ve DEHB semptom değişimi değişkenleri kontrol edildiğinde BKÖÇÖ duygusal düzensizlik alt ölçeği, BKÖÇÖ toplam puanı, DDGÖ, BDÖ-K ve EDYÖ toplam puanlarında anlamlı azalmanın olduğu saptandı. Sonuç: Çalışmamızın sonuçları metilfenidatın ergenlerde borderline kişilik özelliklerini azalttığını göstermektedir. Metilfenidat tedavisinin duygusal düzensizlik, dürtüsellik ve disosiyatif semptomlarda anlamlı iyileşmeler sağladığı tespit edilmiştir. Kızlarda metilfenidat tedavisi ile borderline kişilik özelliklerindeki azalma erkeklere göre daha belirgin saptanmıştır. Tedavi ile dürtüsellik, kendine zarar verme ve toplam borderline kişilik özellikleri puanındaki azalmada cinsiyetin etkisi anlamlı bulunmuştur. Metilfenidatın duygusal düzensizlik, dürtüsellik ve disosiyatif semptomlar üzerindeki etkinliği DEHB semptom değişiminden bağımsızdır. Psikofarmakolojik ajanların ergenlerde borderline kişilik özellikleri üzerindeki etkisini incelemek amacıyla daha büyük örneklemli, daha uzun takip süreli, plasebo kontrollü prospektif çalışmalara ihtiyaç vardır. | |
| dc.description.abstract | Objective: Attention deficit hyperactivity disorder (ADHD) and borderline personality disorder (BPD) are clinically related disorders due to high rates of comorbidity and shared symptoms such as impulsivity, emotion regulation difficulties, self-injurious behavior, negative interpersonal relationships. The primary treatment of BPD is psychotherapy and there is no proven pharmacologic treatment. In contrast, methylphenidate and atomoxetine are pharmacologic agents with proven efficacy in the treatment of ADHD in children and adolescents. The aim of our study was to investigate the effect of methylphenidate and atomoxetine treatment on borderline personality features in patients with ADHD aged 12-18 years. Method: Patients aged 12-18 years with ADHD who met the inclusion and exclusion criteria and who were started on methylphenidate or atomoxetine treatment were included in the study. Patients were followed up with treatment for 12 weeks. Before the treatment and after the 12-week treatment period; patients completed the Borderline Personality Features Scale- Children (BPFS-C), Difficulties in Emotion Regulation Scale (DERS), Barratt Impulsivity Scale-Short Form (BIS-S), Adolescent Dissociative Experiences Scale (ADES), Children's Anxiety and Depression Scale-Revised child version (RCADS-CV); the parents completed the Turgay Disruptive Behavior Disorders Screening and Evaluation Scale based on DSM-IV (T-DSM-IV-S), and the Parent Version of the Children's Anxiety and Depression Scale-Revised (RCADS-PV). Additionally, to identify patients with self-harming behavior, the Inventory of Statements About Self-injury (ISAS) was administered to patients before treatment. Of the 50 patients who completed our study, 45 were treated with methylphenidate and 5 with atomoxetine. Those treated with atomoxetine were excluded from the statistical analysis due to the small sample size. Results: In our study, ADHD symptoms and borderline personality features decreased significantly after 12 weeks of methylphenidate treatment. After treatment, a significant improvement was observed in the subscales of attention deficit, hyperactivity/impulsivity, oppositional defiant disorder and conduct disorder in T-DSM-IV-S. Significant decreases were found in the subscales and total scores of the BPFS-C, in all subscales and total scores except for the awareness subscale of the DERS, and in the subscales and total scores of the BIS-S and ADES. In addition, a significant decrease was observed with methylphenidate treatment in major depressive disorder (MDD), obsessive-compulsive disorder (OCD), and all anxiety subscales in the child version of the RCADS-CV. Significant decreases were found in all anxiety subscales except generalized anxiety disorder and panic disorder subscales, and in MDD and OCD subscales in the parent version of the RCADS-PV. In both girls and boys, a significant decrease was found in the total scores of the BPFS-C, DERS, BIS-S and ADES after treatment. When the effect of treatment on the subscales of the BPFS-C was analyzed by gender, a significant difference was found in all subscales in girls and in all subscales except negative relationships and self-harm in boys. The effect of gender was found to be significant in the change with treatment in the self-harm subscale of the BPFS-C, the total score of the BPFS-C and the total score of the BIS-S. When gender and ADHD symptom change variables were controlled, it was found that there was a significant decrease in the emotional dysregulation subscale of the BPFS-C, BPFS-C total score, DERS, BIS-S and ADES total scores. Conclusion: The results of our study suggest that methylphenidate reduces borderline personality features in adolescents. Methylphenidate treatment was found to provide significant improvements in emotional dysregulation, impulsivity and dissociative symptoms. The decrease in borderline personality features with methylphenidate treatment was more pronounced in girls than in boys. The effect of gender on the decrease in impulsivity, self-harm and total borderline personality features scores with treatment was found to be significant. The efficacy of methylphenidate on emotional dysregulation, impulsivity and dissociative symptoms is independent of ADHD symptom change. Prospective placebo-controlled studies with larger samples and longer follow-up periods are needed to examine the effect of psychopharmacologic agents on borderline personality features in adolescent | |
| dc.identifier.citation | Ildız, R. E. (2025). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tedavisinin borderline kişilik özelliklerine etkisi. (Yayınlanmamış tıpta uzmanlık tezi) Necmettin Erbakan Üniversitesi, Tıp Fakültesi Dahili Tıp Bilimleri Bölümü Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Konya. | |
| dc.identifier.uri | https://hdl.handle.net/20.500.12452/19293 | |
| dc.identifier.yoktezid | 924801 | |
| dc.language.iso | tr | |
| dc.publisher | Necmettin Erbakan Üniversitesi, Tıp Fakültesi | |
| dc.relation.publicationcategory | Tez | |
| dc.rights | info:eu-repo/semantics/openAccess | |
| dc.subject | DEHB | |
| dc.subject | ADHD | |
| dc.subject | metilfenidat | |
| dc.subject | methylphenidate | |
| dc.subject | borderline kişilik özellikleri | |
| dc.subject | duygusal düzensizlik | |
| dc.subject | disosiyatif semptom | |
| dc.subject | borderline personality features | |
| dc.subject | emotional dysregulation | |
| dc.subject | dissociative symptom. | |
| dc.subject | impulsivity | |
| dc.subject | dürtüsellik | |
| dc.title | Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tedavisinin borderline kişilik özelliklerine etkisi | |
| dc.title.alternative | The effect of attention deficit and hyperactivity disorder treatment on borderline personality features | |
| dc.type | Specialist Thesis |
