Acil servise intrakranial kanama ile başvuran hastalarda arter kan gazıparametrelerinin mortaliteyi öngörmede katkısı

Amaç: Bu çalışmanın amacı, acil servise başvuran ve beyin BT’sinde intrakranial kanama (İKK) tanısı konulan hastalarda, başvuru ve 6. saatte alınan arter kan gazı parametrelerinin (pH, PaO₂, PaCO₂, laktat, baz açığı, iyonize kalsiyum) mortaliteyi öngörmedeki prognostik değerini değerlendirmektir. Yöntem: Retrospektif ve kesitsel tasarıma sahip olan çalışmamızda, 01/01/2020-23/04/2025 arasında acil servise başvuran ve çalışmaya dahil kriterleri sağlayan 299 hasta analiz edilmiştir. Demografik veriler, klinik bulgular, görüntüleme sonuçları ve başvuru ile 6. saat arter kan gazı parametreleri kaydedilmiştir. Veriler, mortalite ile ilişkilendirilmiş ve parametrelerin prognostik performansı Mann-Whitney U testi ve ROC analizi ile değerlendirilmiştir. Bulgular: Çalışmaya intrakranial kanama tanısı alan toplam 299 hasta dahil edilmiştir. İlk yedi gün içinde mortalite oranı %7 olarak bulunmuştur. Başvuru anında alınan arter kan gazı parametreleri incelendiğinde, ilk yedi gün içinde mortal seyreden hastalarda laktat düzeyleri [2,50 (1,50–4,10) mmol/L] ve baz açığı [−4,30 ((−7,45)–(−1,20))] yaşayanlara göre anlamlı olarak yüksek saptanmıştır (p=0,016; p=0,014). Buna karşın pH, PaCO₂, PaO₂ ve iCa²⁺ düzeyleri açısından gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı fark izlenmemiştir (p>0,05). Başvuru sonrası 6. saatte alınan ikinci arter kan gazı ölçümlerinde, mortal seyreden hastalarda pH [7,33 (7,20–7,42)] ve baz açığı [−6,80 ((−12,10)–(−1,90))] değerleri anlamlı şekilde düşük bulunmuştur (p=0,002; p=0,001). Ayrıca laktat düzeyleri [3,50 (1,90–4,35) mmol/L] yaşayanlara göre belirgin olarak yüksek saptanmıştır (p<0,001). Ancak PaCO₂, PaO₂ ve iCa²⁺ parametrelerinde iki grup arasında anlamlı farklılık görülmemiştir (p>0,05). Sonuç: Çalışmamız, İKK hastalarında başvuru ve erken dönemde ölçülen arter kan gazı parametrelerinin, özellikle laktat ve baz açığının mortaliteyi öngörmede anlamlı prognostik belirteçler olduğunu göstermektedir. Bu parametrelerin acil serviste erken değerlendirilmesi, risk stratifikasyonu ve klinik karar süreçlerini destekleyerek hızlı tanı ve tedavi stratejilerinin belirlenmesinde yol gösterici olabilir.

Objective: The aim of this study is to evaluate the prognostic value of arterial blood gas parameters (pH, PaO₂, PaCO₂, lactate, base deficit, ionized calcium) measured at the time of admission and at 6 hours in patients who presented to the emergency department and were diagnosed with intracranial hemorrhage (ICH) on brain CT scans. Method: In our retrospective and cross-sectional study, 299 patients who visited the emergency department between January 1, 2020, and April 23, 2025, and met the inclusion criteria were analyzed. Demographic data, clinical findings, imaging results, and arterial blood gas parameters at the time of presentation and at 6 hours were recorded. The data were correlated with mortality, and the prognostic performance of the parameters was evaluated using the Mann-Whitney U test and ROC analysis. Findings: A total of 299 patients diagnosed with intracranial hemorrhage were included in the study. The mortality rate within the first seven days was found to be 7%. When arterial blood gas parameters were analyzed at the time of admission, lactate levels [2.50 (1.50–4.10) mmol/L] and base deficit [−4.30 ((−7.45)– (−1.20))] were significantly higher than those in survivors (p=0.016; p=0.014). However, no statistically significant differences were observed between the groups in terms of pH, PaCO₂, PaO₂, and iCa²⁺ levels (p>0.05). In the second arterial blood gas measurements taken 6 hours after admission, pH [7.33 (7.20–7.42)] and base deficit [−6.80 ((−12.10)–(−1.90)] values were significantly lower in patients with a fatal outcome (p=0.002; p=0.001). Additionally, lactate levels [3.50 (1.90–4.35) mmol/L] were significantly higher in patients who died compared to those who survived (p<0.001). However, no significant differences were observed between the two groups in terms of PaCO₂, PaO₂, and iCa²⁺ parameters (p>0.05). Conclusion: Our study shows that arterial blood gas parameters measured at admission and in the early period, particularly lactate and base deficit, are significant prognostic markers for mortality in patients with IKK. Early assessment of these parameters in the emergency department may guide rapid diagnosis and treatment strategies by supporting risk stratification and clinical decision-making processes.