Konya İç Kale ve Selçuklu Sarayı kazıları lüle buluntuları
Yükleniyor...
Tarih
2023
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
17. yüzyıl başlarında, Osmanlı topraklarına bir şifa aracı olarak getirilen tütün, çok geçmeden her tabakadan insan tarafından kabul görerek, yaygınlaşmıştır. Zaman zaman farklı yasaklara tabi tutulmuş ancak yasaklar tütün içme adetinin önüne geçememiştir. Tütünün yaygınlaşması üzerine içim aleti olan lüleler, Osmanlı'nın kendine özgü sanat anlayışıyla ürettiği, el sanatlarının sergilendiği bir simge haline gelmiştir. Konya İç Kale ve Selçuklu Sarayı Kazı çalışmalarında 2010, 2015 ve 2018 yıllarında ele geçirilen 90 adet lüle buluntusu incelenmiştir. Buluntu tarihi 2010 ve 2018 olan lüleler günümüzde, Karatay Medresesi Çini Eserler Müzesi'nde, sayıca fazla olan 2015 yılı lüle buluntuları ise Konya Etnografya Müzesi'nde muhafaza edilmektedir. Çanak biçimine göre lüleler, duman yolu bulunmayan kaideli lüleler ve tipi tespit edilemeyen lüle parçaları olmak üzere üç ana başlık altında incelenen lüleler, çanak biçimine göre yedi gruba ayrılmaktadır. Bu tipoloji doğrultusunda kataloğu oluşturulan lüleler, malzeme, teknik, form, bezeme teknikleri ve unsurları ile mühür ve damgalar alt başlıkları altında, değerlendirilmiştir. Tamamı kil malzeme ile üretilen Konya İç Kale ve Selçuklu Sarayı lüle buluntuları, form açısından oldukça zengindir. Lüleler kalıp ve çark olmak üzere iki farklı teknikte üretilmiş olup, çoğunluğu rulet baskı olmak üzere, kazıma ve baskı teknikleri kullanılarak, oldukça çeşitli geometrik ve bitkisel motifler ile bezenmiştir. Çark yapımı olan lüleler genellikle bezemesizdir. İncelenen lülelerde bezeme amacının yanı sıra üretici ve üretim yerine ilişkin bilgi veren, mühür ve damgalar ile karşılaşılmıştır. Yapılan değerlendirme sonucunda, lüle buluntuları 17. yüzyıl ile 20. yüzyıl arasına tarihlendirilmiştir. Tarihlendirmeler, lülelerin buluntu yerine ilişkin bilgiler ile desteklenmiştir.
The excavations of Konya Inner Castle and Seljuk Palace in 2010, 2015 and 2018 yielded 90 pipes finds. The pipes found in 2010 and 2018 are preserved in the Karatay Medresesi Çini Eserler Müzesi, while the more numerous 2015 pipes finds are preserved in the Konya Etnografya Müzesi. The pipes, which are analyzed under three main headings: pipes according to bowl shape, pipes with pedestal without smoke paths and pipes fragments of which type cannot be determined, are divided into seven sub-groups according to bowl shape. The pipes cataloged in line with this typology were evaluated under the subheadings of material, technique, form, decoration techniques and elements, and seals and stamps. The pipes finds from Konya İç Kale and Seljuk Palace, all of which are made of clay, are quite rich in terms of form. The pipes were produced in two different techniques, mold and wheel, and were decorated with a wide variety of geometric and floral motifs using engraving and printing techniques, mostly roulette printing. Wheel-made pipes are generally undecorated. In addition to the purpose of decoration, seals and stamps giving information about the manufacturer and place of production were encountered on the examined pipes. As a result of the evaluation, the pipes finds from Konya İç Kale and Seljuk Palace were dated between the 17th and 20th centuries. These dates are supported by the information about the place where the pipes were found.
The excavations of Konya Inner Castle and Seljuk Palace in 2010, 2015 and 2018 yielded 90 pipes finds. The pipes found in 2010 and 2018 are preserved in the Karatay Medresesi Çini Eserler Müzesi, while the more numerous 2015 pipes finds are preserved in the Konya Etnografya Müzesi. The pipes, which are analyzed under three main headings: pipes according to bowl shape, pipes with pedestal without smoke paths and pipes fragments of which type cannot be determined, are divided into seven sub-groups according to bowl shape. The pipes cataloged in line with this typology were evaluated under the subheadings of material, technique, form, decoration techniques and elements, and seals and stamps. The pipes finds from Konya İç Kale and Seljuk Palace, all of which are made of clay, are quite rich in terms of form. The pipes were produced in two different techniques, mold and wheel, and were decorated with a wide variety of geometric and floral motifs using engraving and printing techniques, mostly roulette printing. Wheel-made pipes are generally undecorated. In addition to the purpose of decoration, seals and stamps giving information about the manufacturer and place of production were encountered on the examined pipes. As a result of the evaluation, the pipes finds from Konya İç Kale and Seljuk Palace were dated between the 17th and 20th centuries. These dates are supported by the information about the place where the pipes were found.
Açıklama
Yüksek Lisans Tezi
Anahtar Kelimeler
Konya, Osmanlı, Tütün, Lüle, Konya, Ottoman, Smoke, Pipe
Kaynak
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Samancı, Ö. P. (2023). Konya İç Kale ve Selçuklu Sarayı kazıları lüle buluntuları. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı, Konya.
