Sahip Ata Külliyesi Camii ve Hânikâh Taç Kapı Tezyinatı Değerlendirmesi
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2021
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Anadolu Selçuklu medeniyetinin tasarım gücünün mükemmel bir işçilikle
birleştiği, mimarinin karakteristik bir özelliği haline gelen taç kapılar, her yapı için
önemli bir kurgu ögesidir. Sahip Ata Külliyesi, 13.yüzyılda inşa edilmiş, kadim
medeniyetimizin en önemli miraslarından biridir. Dönemin kudretli veziri Sahip Ata
Fahreddin Ali tarafından inşa edilen külliyenin camii ve hânikâh taç kapıları
dönemin karakteristik özelliğini en iyi temsil eden abidevi eserler arasındadır.
Şehrin tarihi imzası olan bu eserler geçmişin ruhu, inanç dünyası, yaşam tarzı,
hayalleri ve estetik anlayışıdır. Kültürel süreklilik, bu zengin mirası koruyarak
gelecek nesillere aktarmakla gerçekleşecektir. Bu gaye ile başladığımız araştırmada
Sahip Ata Külliyesi Camii ve Hânikâh taç kapı tezyînatı, teknik, malzeme, motif,
kompozisyon, üslûp, anlam ve sembol açısından incelenmiş; fotoğraf, ölçüm ve
milimetrik çizimle belgelenerek, günümüz ve sonraki zamanlara kaynak oluşturması
hedeflenmiştir.
Sahip Ata Camii taç kapı tasarımında kompozisyonun bütünü ve parçalarının
birbirine oranlarında mükemmel bir denge mevcuttur. Taç kapı bölümleri arasındaki
simetri ile tezyînat kurgusundaki asimetri, tasarımı tekdüzelikten korumuştur. Taş,
çeşitli renk ve tonlarıyla kullanılmış; çini ve tuğlanın renkli dokusu, umumi ahengi en
üst seviyeye taşımıştır. Toplam yirmiyedi desen incelenmiş, tasarım kurgusunda
geometrik süsleme ile yazının genel tezyînatın belirleyici öğeleri olduğu anlaşılmıştır.
Hânikâh taç kapı tasarımı; doluluk- boşluk oranı, süsleme unsurları arasındaki
kademelenmenin meydana getirdiği derinlik ve taşın tek tonuyla oluşan dinginlikle
dikkat çekmektedir. Taç kapı tezyînatını oluşturan dokuz desen incelenmiş;
tezyînatın genelinde geometrik kompozisyonların, rûmi kompozisyonlara göre daha
çok kullanıldığı anlaşılmıştır. Sonuç olarak, Sahip Ata Külliye taç kapıları arasındaki
tezyini unsurlar açısından benzerlik ve farklılıklar tespit edilmiştir.
Crown gates, which have become a characteristic feature of architecture, where the design power of the Anatolian Seljuk civilization combined with excellent craftsmanship, are one of the important elements of construction for every building. Sahip Ata Complex (Kulliye), which was built in the 13th century, is one of the prominent heritages of our ancient civilization. Crown Gates of the mosque and the khanqah (hânikâh) of the complex which were built by Sahip Ata Fahreddin Ali, the powerful vizier (vezir) of the era, are among the monumental structures that represent the architectural features of the period at the highest level. These masterpieces which are the historical signature of the city, are the intellection of the spirit, world of faith, life style, dreams and the aesthetic sense of the past. Cultural continuity will be achieved by protecting this prosperous heritage and transferring it to the future generations. In this research, ornaments on the crown gates of mosque and khanqah in Sahip Ata Complex were examined in terms of technique, material, motif, composition, style, content and symbol, and it is aimed to create a source for now and future years by documenting via photograph, measurement and millimetric drawing. There is an excellent balance in the whole composition and in the ratio of its parts in the design of the crown gates of Sahip Ata mosque. The symmetry between the crown gates sections and the asymmetry in the decoration setup covered the design from monotony. The stone was used in different colours and tones, the colorful texture of tiles and bricks carried the general harmony to the zenith. 27 patterns were examined in total, and it is understood that the geometric ornament and the inscription/lettering are determinative elements of the decoration as a whole in the design setup. The design of the khanqah crown gate draws the attraction by space-fullness ratio, deepness occurred by the steps between the decoration elements, and the serenity of a single tone of stone. Nine patterns constituting the crown gate decoration are examined and it is shown that geometric compositions were used more than rumi compositions in general. As a result, similarities and differences were determined between crown gates of Sahip Ata Complex, in terms of ornamental elements.
Crown gates, which have become a characteristic feature of architecture, where the design power of the Anatolian Seljuk civilization combined with excellent craftsmanship, are one of the important elements of construction for every building. Sahip Ata Complex (Kulliye), which was built in the 13th century, is one of the prominent heritages of our ancient civilization. Crown Gates of the mosque and the khanqah (hânikâh) of the complex which were built by Sahip Ata Fahreddin Ali, the powerful vizier (vezir) of the era, are among the monumental structures that represent the architectural features of the period at the highest level. These masterpieces which are the historical signature of the city, are the intellection of the spirit, world of faith, life style, dreams and the aesthetic sense of the past. Cultural continuity will be achieved by protecting this prosperous heritage and transferring it to the future generations. In this research, ornaments on the crown gates of mosque and khanqah in Sahip Ata Complex were examined in terms of technique, material, motif, composition, style, content and symbol, and it is aimed to create a source for now and future years by documenting via photograph, measurement and millimetric drawing. There is an excellent balance in the whole composition and in the ratio of its parts in the design of the crown gates of Sahip Ata mosque. The symmetry between the crown gates sections and the asymmetry in the decoration setup covered the design from monotony. The stone was used in different colours and tones, the colorful texture of tiles and bricks carried the general harmony to the zenith. 27 patterns were examined in total, and it is understood that the geometric ornament and the inscription/lettering are determinative elements of the decoration as a whole in the design setup. The design of the khanqah crown gate draws the attraction by space-fullness ratio, deepness occurred by the steps between the decoration elements, and the serenity of a single tone of stone. Nine patterns constituting the crown gate decoration are examined and it is shown that geometric compositions were used more than rumi compositions in general. As a result, similarities and differences were determined between crown gates of Sahip Ata Complex, in terms of ornamental elements.
Açıklama
Yüksek Lisans Tezi
Anahtar Kelimeler
Sahip Ata Külliyesi, Sahip Ata Camii, Hânikâh, Taç kapı, Tezyînat, Complex, Sahip Ata Mosque, Khaniqah, Decoration, Crown gate, Taj kapi
Kaynak
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Güler, H. (2021). Sahip ata külliyesi camii ve hânikâh taç kapı tezyinatı değerlendirmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Geleneksel Türk Sanatları Anabilim Dalı, Konya
