Fen bilimleri dersinde uygulanan okul dışı öğrenme ortamlarının etkililiği: Bilim tırı etkinliği

Bu araştırmada fen bilimleri dersi öğretiminde kullanılan okul dışı öğrenme ortamlarının etkililiği incelenmiştir. Alan yazın incelendiğinde, okul dışı öğrenme ortamları üzerine birçok araştırma olmasına karşın, bilim tırı özelinde yabancı kaynaklarda çok sınırlı çalışma bulunurken yerel kaynaklarda yapılmış çalışmaya rastlanmamıştır. Bu yüzden araştırma çerçevesinde bu ortamlardan biri olarak görülen bilim tırı seçilmiştir. Araştırmada, nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması deseni tercih edilmiştir. 2023-2024 eğitim öğretim yılında Konya ili Meram ilçesinde bulunan bir devlet okulunda 7. ve 8. sınıf öğrencileriyle çalışma gerçekleştirilmiştir. Katılımcı öğrencilerin belirlenmesinde amaçlı örneklem yöntemi kullanılmış ve etkinliğe aktif katılan 5 öğrenci ile çalışma yürütülmüştür. Ayrıca 2’si gözlemci 2’si okulda görevli olmak üzere 4 fen bilimleri öğretmeni de çalışmaya katılmıştır. Öğrenci ve öğretmenlerle yapılan yüz yüze görüşmeler sonucunda veriler toplanmıştır. Plansız bir şekilde okulda bulunan 4 fen bilimleri öğretmen adayının da çalışmaya dahil olması, araştırmanın veri zenginliği açısından önemli görülmüştür. Bu kapsamda onlarla da grup görüşmesi gerçekleştirilmiştir. Uygulama sırasında çekilen fotoğraflar ve gözlemci notları da doküman kapsamında incelenerek toplanan diğer verilerle ilişkilendirilmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen veriler betimsel analiz ve içerik analizi yöntemiyle analize tabi tutulmuştur. Bulgular incelendiğinde, bilim tırının öğrencileri heyecanlandırdığı, ilgilerini çektiği ve merak uyandırdığı görülmüştür. Bununla birlikte öğrencilerin motivasyonlarını ve fene yönelik tutumlarını artırmada olumlu katkılar sağladığı belirlenmiştir. Zihindeki bilgilerin deneyimlerle anlamlı hale getirilmesinin yanı sıra yeni bilgilerin de anlamlı öğrenimine yönelik fırsatlar içeren bilim tırı etkinliği, aynı zamanda kalıcı öğrenmelerin desteklenmesine de katkıda bulunmaktadır. Bilim tırı, kısıtlı zaman diliminde okulda bulunması ve öğrencilerin deneme fırsatlarının yetersiz kalması konusunda eleştirilmiştir. Ayrıca okul dışı öğrenme ortamlarına düzenlenen gezilerde karşılaşılan riskler, izin, ulaşım, kısıtlı zaman ve maddi imkanlar gibi sınırlılıkları, bilim tırı etkinliğinin büyük oranda ortadan kaldırdığı belirtilmiştir. Elde edilen bulgular alan yazın ile karşılaştırıldığında benzer sonuçlara rastlanmıştır. Bulgulardan yola çıkarak, öğrencilerin etkin katılımları ve araştırmacının daha derinlemesine inceleme yapılabilmesi açısından öğrenci sayısı daha düşük okullarda çalışma yapılması önerilmiştir.

This study examines the effectiveness of out of school learning environments used in science education. Upon reviewing the literature, it is observed that while there are numerous studies on out of school learning environments, there is very limited research in foreign sources specifically on the "science truck" and no studies were found in local sources. Therefore, within the scope of this research, the science truck was selected as one of these environments. The study preferred a case study design, which is one of the qualitative research methods. A study was conducted with 7th and 8th grade students in a public school in Meram district of Konya province in the 2023-2024 academic year. A purposive sampling method was used to determine the participating students, and the study was carried out with five students who actively participated in the activity. Additionally, 4 science teachers, 2 of whom were observers and 2 were school staff, also participated in the study. Data were collected through face to face interviews with students and teachers. The unplanned inclusion of 4 pre-service science teachers present at the school was considered significant for the data richness of the research. In this context, group interviews were also conducted with them. Photographs taken during the implementation and observer notes were examined as documents and correlated with other collected data. The data obtained from the research were analyzed using descriptive analysis and content analysis methods. Upon examining the findings, it was observed that the science truck excited the students, captured their interest, and sparked curiosity. Furthermore, it was determined that the science truck positively contributed to increasing students motivation and attitudes toward science. The science truck activity, which not only helps make existing knowledge in the mind more meaningful through experiences but also provides opportunities for the meaningful learning of new information, contributes to the reinforcement of long-term learning. The science truck was criticized for its limited time at the school and the insufficient opportunities for students to experiment. However, it was noted that the science truck largely eliminated the limitations encountered in out of school learning trips, such as risks, permissions, transportation, limited time, and financial constraints. When the findings were compared with the literature, similar results were observed. Based on these findings, it is recommended that future studies be conducted in schools with fewer students to ensure more active student participation and allow for a more in-depth investigation by researchers.