Halaç Türkçesinde {-dxk} ekinin bitimsiz (çekimsiz) fiillerde kullanımları
Yükleniyor...
Tarih
2016
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Halaç Türkçesi, bugün İran'da Tahran'ın güneybatısında Save, Kum, Erak ve Tefriş illeri arasında konuşulmaktadır. İran'daki diğer Türkçe varyantlardan ayrı bir gelişim çizgisi takip etmiş olan Halaç Türkçesi,birçok arkaik dil özelliğini bünyesinde barındırmasıyla Türk dili alanında özgün bir konuma sahiptir.{-DXK} eki bitimsiz (çekimsiz) fiillerde, çeşitli görevlerle, Türkçenin tarihî dönemlerinde balangıçtan beri kullanılan eklerdendir. Ekin Eski Türkçede {-DUK} biçimiyle yaygın olarak kullanıldığı görülür. Daha sonra {-DXK} eki, işlekliğini Batı Türkçesinde sürdürmüş ancak Çağatay sahasında kullanımdan düşmüştür. Bu ek bitimsiz (çekimsiz) fiillerde Halaç Türkçesinde de oldukça yaygın olarak kullanılmaya devam etmektedir. Halaç Türkçesinde bitimsiz (çekimsiz) fiillerde {-dXK} ekinin bir taraftan arkaik özellikteki kullanımları korunmuş, diğer taraftan kimi sebeplerle işlev çeşitliliği ortaya çıkmıştır.
Khalaj has been spoken in Save, Kum, Erak and Tefriş places in the southwest of Tehran in Iran. As embodying many archaic language characteristics, Khalaj, which followed a different progress from the other Turkic variants in Iran, has a unique place in Turkic language area. {-DXK} suffix is one of the suffixes used for several tasks in infinite verbs from the beginning in the historical periods of Turkic language. It is observed that suffix was commonly used in the old Turkic as {-DUK}. After that {-DXK} suffix maintained its activity in the West Turkic, but its usage was discarded in Chagatay area. This suffix has been commonly used in infinite verbs in Khalaj, too. The archaic usage of {-dXK} suffix in infinite verbs in Khalaj has been preserved, but functional variety of it has been appeared for different reasons.
Khalaj has been spoken in Save, Kum, Erak and Tefriş places in the southwest of Tehran in Iran. As embodying many archaic language characteristics, Khalaj, which followed a different progress from the other Turkic variants in Iran, has a unique place in Turkic language area. {-DXK} suffix is one of the suffixes used for several tasks in infinite verbs from the beginning in the historical periods of Turkic language. It is observed that suffix was commonly used in the old Turkic as {-DUK}. After that {-DXK} suffix maintained its activity in the West Turkic, but its usage was discarded in Chagatay area. This suffix has been commonly used in infinite verbs in Khalaj, too. The archaic usage of {-dXK} suffix in infinite verbs in Khalaj has been preserved, but functional variety of it has been appeared for different reasons.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Türk lehçeleri, Halaç Türkçesi, {-dxk} eki, Bitimsiz (çekimsiz) fiil, Turkic dialects, Khalaj, {-dxk} suffix, Infinite verb
Kaynak
Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
0
Sayı
56
Künye
Doğan, T. (2016). Halaç Türkçesinde {-dxk} ekinin bitimsiz (çekimsiz) fiillerde kullanımları. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 0, 56, 723-737.
