Şanlıurfa ağzı söz varlığı
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2023
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Ağız; aynı dil içinde ses, şekil, söz dizimi ve anlamca farklılıklar gösterebilen, belli yerleşim bölgelerine veya sınıflara özgü konuşma dilidir. Türkler gibi köklü bir geçmişi olan bir milletin dili de âdeta bir ağız deryâsı misâlidir. Türkiye Türkçesi ağızlarından biri de kendine has özellikleri bulunan Şanlıurfa ağzıdır. Bu çalışmayla Şanlıurfa ağzının söz varlığını gün ışığına çıkaran bir sözlük oluşturulmuştur. Elde edilen kelimeler, kavrambilim çerçevesinde "ziraat ile ilgili kavramlar, mutfak kültürünü yansıtan kavramlar, hayvancılık ile ilgili kavramlar, akrabalık isimleri, kişiler için kullanılan tâbirler, çocuklar ile ilgili kavramlar, oyun isimleri, meslek isimleri, mimarî kültürü yansıtan terimler, hastalık isimleri, düğün âdetleri ile ilgili kavramlar, gök bilimi ile ilgili terimler, renk isimleri, organ isimleri, zaman bildiren ifâdeler, ünlemler, deyimler, beddualar, musiki ile ilgili terimler, eşya isimleri, ikilemeler, fiiller "başlıkları altında tasnif edilmiştir. Bunun hâricinde Şanlıurfa özelinde tespit edilen kelimeler (dar bölge kelimeleri) üzerinden Şanlıurfa ilinin kültürel dokusu tahlil edilmiştir. Taranan kaynaklar ışığında, Şanlıurfa ağzının fonetik ve morfolojik farklılıkları örnekler üzerinden incelenmiştir. Ayrıca Şanlıurfa ağzındaki bazı kelimelerin tarihî uzantıları tespit edilerek kelimelerin tarihî seyirleri hakkında bilgi verilmiştir. Şanlıurfa ağzının söz varlığını ortaya koyarak bir dizin oluşturduğumuz bu çalışmada; Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü, temel kaynak kabul edilmiştir. Bunun yanı sıra çalışmanın sözlük kısmını oluştururken Urfa Ağzı, Urfa Merkez Ağzı, Urfa Ağzı Sözlüğü, Siverek Merkez Ağzı, Şanlıurfa Atasözleri ve Deyimleri Sözlüğü ve Tanıklarıyla Urfaca Urfalıca adlı eserlerden faydalanılmıştır.
A local dialect is a spoken language that can vary in sound, shape, syntax and meaning within the same language and it has certain settlement areas or classes. The language of a nation with a deep-rooted past, like the Turks, is like an ocean of local dialect. One of the dialects of Türkiye Turkish is Şanlıurfa dialect, which has its own characteristics. With this study, a dictionary study has been carried out that brings the vocabulary of Şanlıurfa dialect to light. The words obtained, within the framework of the concept, are defined as "concepts related to agriculture, concepts reflecting culinary culture, concepts related to animals, kinship names, expressions used for people, concepts related to children, game names, occupational names, terms reflecting architectural culture, names of diseases, concepts related to wedding customs, astronomy terms, color names, organ names, expressions of time, exclamations, idioms, curses, terms related to music, names of objects, duplications, verbs are classified under the headings ". Apart from this, the cultural texture of Şanlıurfa province was analyzed through the words (narrow region words) which are peculiar to Şanlıurfa were determined . In the light of the scanned sources, the phonetic and morphological differences of the Şanlıurfa dialect were examined through examples. In addition, historical and geographical extensions of some words in Şanlıurfa dialect were determined and information was given about the historical course of the words. In this study, we created an index by revealing the vocabulary of Şanlıurfa dialect; In Turkiye, the Compilation Dictionary from Folk Dialect has been accepted as the main source. In addition, while forming the dictionary part of the study, works called Urfa Dialect, Urfa Central Dialect, Urfa Dialect Dictionary, Siverek Central Dialect, Şanlıurfa Proverbs and Idioms Dictionary and Urfa with Witnesses were used.
A local dialect is a spoken language that can vary in sound, shape, syntax and meaning within the same language and it has certain settlement areas or classes. The language of a nation with a deep-rooted past, like the Turks, is like an ocean of local dialect. One of the dialects of Türkiye Turkish is Şanlıurfa dialect, which has its own characteristics. With this study, a dictionary study has been carried out that brings the vocabulary of Şanlıurfa dialect to light. The words obtained, within the framework of the concept, are defined as "concepts related to agriculture, concepts reflecting culinary culture, concepts related to animals, kinship names, expressions used for people, concepts related to children, game names, occupational names, terms reflecting architectural culture, names of diseases, concepts related to wedding customs, astronomy terms, color names, organ names, expressions of time, exclamations, idioms, curses, terms related to music, names of objects, duplications, verbs are classified under the headings ". Apart from this, the cultural texture of Şanlıurfa province was analyzed through the words (narrow region words) which are peculiar to Şanlıurfa were determined . In the light of the scanned sources, the phonetic and morphological differences of the Şanlıurfa dialect were examined through examples. In addition, historical and geographical extensions of some words in Şanlıurfa dialect were determined and information was given about the historical course of the words. In this study, we created an index by revealing the vocabulary of Şanlıurfa dialect; In Turkiye, the Compilation Dictionary from Folk Dialect has been accepted as the main source. In addition, while forming the dictionary part of the study, works called Urfa Dialect, Urfa Central Dialect, Urfa Dialect Dictionary, Siverek Central Dialect, Şanlıurfa Proverbs and Idioms Dictionary and Urfa with Witnesses were used.
Açıklama
Yüksek Lisans Tezi
Anahtar Kelimeler
Söz Varlığı, Şanlıurfa Ağzı, Kültürel Doku, Sözlük, Word Treasury, Şanlıurfa Dialect, Cultural Texture, Dictionary
Kaynak
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Çınar, S. (2023). Şanlıurfa ağzı söz varlığı. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Anabilim Dalı, Konya.
