Safevi Dönemi Şiraz Üslûbu Edebî Eserlerin Tezhip Analizi (Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi)
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2021
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Sosyal Bilimler Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/embargoedAccess
Özet
Şah İsmail tarafından 1501 yılında kurulan Safevi Devleti, kendinden önceki Timurluların ve Türkmenlerin köklü kültür ve sanat birikimi üzerine inşa edilmiştir. Kısa zamanda kültürel açıdan kendine özgü bir devlet yapısına sahip olan Safevi yönetiminde sanatsal faaliyetler de bu doğrultuda gelişmiş, çeşitli sanat anlayışlarını yansıtan üsluplar meydana gelmiştir. Özellikle Fars bölgesinde yer alan Şiraz, XVI. yüzyıl boyunca başkent dışında nitelikli yazmaların fazlaca üretildiği bir taşra merkezi olmuştur. Bu merkez, Kur'an-ı Kerîm ve edebi eserlerdeki kitap süslemeleri özellikleri ile en üst seviyeye ulaşmıştır. Tez çalışmamızda Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'nde bulunan Safevi Dönemi Şiraz üslubu 12 adet edebî yazma eserin tezhipleri kompozisyon, motif ve renk açılarından incelenmiştir. Tezin birinci bölümünde Safevi Dönemi siyasi tarihi ile kültür ve sanat faaliyetleri incelenmiştir. İkinci bölümde Şiraz kitap sanatları, Safeviler öncesi ve Safeviler Dönemi olarak ele alınmıştır. Üçüncü bölümü oluşturan katalog bölümünde araştırmaya konu olan 12 yazma eser, çizimler eşliğinde detaylı olarak analiz edilmiştir. Dördüncü bölüm, araştırma kapsamında incelenen eserlerdeki tezhipli sayfaların; tasarım, cedvel, iç pervaz, motif, tığ ve renk özelliklerinin ayrıntılı olarak ele alındığı değerlendirme kısmıdır. Sonuç olarak katalog bölümünde incelenen eserlerin ışığında tezhiplerde, yüzyılın başında Akkoyunlu Türkmen Dönemi tezhip sanatı anlayışının devam ettiği, 1530'lu yıllardan itibaren bölgenin önemli sanatkarlarıyla serlevha tezhiplerinde yeniliklerin başladığı ve Safevi Dönemi Şiraz tezhip üslubunun ortaya çıktığı görülmektedir.
The Safavid State, founded by Shah Ismail in 1501, was built on the deep-rooted cultural and artistic accumulation of the Timurids and Turkmens before it. The Safavid administration, which had a culturally unique state structure in a short time, created styles that reflect various artistic understandings. Especially Shiraz, located in the Fars region, XVI. Throughout the century, it has been a provincial center where high quality manuscripts were produced outside the capital. This center has reached the highest level with the book decorations in the Qur'an and literary works. In our thesis, the illuminations of 12 Shiraz style literary works of the Safavid Period in the Topkapı Palace Museum Library were examined in terms of composition, motif and color. In the first section of the thesis, the political history and cultural and artistic activities of the Safavid Period were examined. In the second section, Shiraz book arts are explained as pre-Safavid and Safavid Period. In the catalog section, which constitutes the third section, 12 manuscripts, which are the subject of the research, were analyzed in detail, accompanied by drawings. The fourth part is the evaluation part. Illuminated pages in the works examined within the scope of the research in this section; design, ruler, interior molding, motif, crochet and color features were examined in detail. As a result, it was understood that the illumination art of Akkoyunlu Turkmen Period continued at the beginning of the century in the illuminations of the examined works. In addition, it has been determined that innovations in the serlevha illuminations started with the important artists of the region from the 1530s and the Shiraz illumination style of the Safavid Period emerged.
The Safavid State, founded by Shah Ismail in 1501, was built on the deep-rooted cultural and artistic accumulation of the Timurids and Turkmens before it. The Safavid administration, which had a culturally unique state structure in a short time, created styles that reflect various artistic understandings. Especially Shiraz, located in the Fars region, XVI. Throughout the century, it has been a provincial center where high quality manuscripts were produced outside the capital. This center has reached the highest level with the book decorations in the Qur'an and literary works. In our thesis, the illuminations of 12 Shiraz style literary works of the Safavid Period in the Topkapı Palace Museum Library were examined in terms of composition, motif and color. In the first section of the thesis, the political history and cultural and artistic activities of the Safavid Period were examined. In the second section, Shiraz book arts are explained as pre-Safavid and Safavid Period. In the catalog section, which constitutes the third section, 12 manuscripts, which are the subject of the research, were analyzed in detail, accompanied by drawings. The fourth part is the evaluation part. Illuminated pages in the works examined within the scope of the research in this section; design, ruler, interior molding, motif, crochet and color features were examined in detail. As a result, it was understood that the illumination art of Akkoyunlu Turkmen Period continued at the beginning of the century in the illuminations of the examined works. In addition, it has been determined that innovations in the serlevha illuminations started with the important artists of the region from the 1530s and the Shiraz illumination style of the Safavid Period emerged.
Açıklama
Doktora Tezi / 21.04.2022 tarihine kadar kullanımı yazar tarafından kısıtlanmıştır.
Anahtar Kelimeler
Safevi, Şiraz, Tezhip, XVI. yüzyıl yazma eserler, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Safavid, Shiraz, XVI. century manuscripts, Topkapı Palace Museum Library
Kaynak
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Sayın, A. Z. (2021). Safevi dönemi Şiraz üslûbu edebî eserlerin tezhip analizi (Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi). (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı, Konya.
