Multipl Skleroz Hastalarında İlaç Uyumu İle Psikolojik Dayanıklılık, Stres Ve Başa Çıkma Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi
Yükleniyor...
Tarih
2024
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Necmettin Erbakan Üniversitesi, Tıp Fakültesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Amaç: Multiple Skleroz (MS), merkezi sinir sistemini etkileyen, kronik ve otoimmün bir hastalık olup yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürmektedir. Tedaviye uyumun, hastalığın seyrini yavaşlatmada ve yaşam kalitesini artırmada kritik öneme sahip olduğu bilinmektedir. Bu çalışma, MS hastalarında ilaç uyumu ile psikolojik dayanıklılık, stres ve stresle başa çıkma arasındaki ilişkileri incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırma, ilaç uyumu iyi olan bireylerde psikolojik dayanıklılığın daha iyi olacağı ve ilaç uyumunun iyi olmasında psikolojik dayanıklılığın bir belirleyici olacağı varsayımına dayanmaktadır. Çalışmadan elde edilen sonuçların, MS hastalarında tedaviye uyumu artırmaya yönelik psikolojik müdahalelere rehberlik etmesi hedeflenmektedir.
Yöntem: Bu gözlemsel ve kesitsel çalışma, Necmettin Erbakan Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji MS polikliniğine başvuran, 2017 revize Mc-Donald kriterlerine göre tekrarlayan düzelen MS (RRMS) tanısı konmuş ve halihazırda remisyon döneminde olan 165 hastayı kapsamaktadır. Araştırmada sosyodemografik veri formu, Tıbbi Tedaviye Uyum Oranı Ölçeği (TTUOÖ), Connor-Davidson Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği (CDPDÖ), Depresyon, Anksiyete ve Stres Ölçeği-21 (DASS-21), Başa Çıkma Tutumlarını Değerlendirme Ölçeği (BÇTDÖ), MS Uluslararası Yaşam Kalitesi Ölçeği (Multiple Sclerosis International Quality of Life, MusiQoL), Multipl Skleroz Tedaviye Uyum Anketi (Multiple Sclerosis Treatment Adherence Questionnaire, MS-TAQ), Genişletilmiş Özürlülük Durum Ölçeği (EDSS) kullanılmıştır. Veriler, SPSS programı kullanılarak istatistiksel olarak analiz edilmiştir.
Bulgular: Depresyon, anksiyete ve stres düzeylerinin artışıyla ilaç uyumunun azaldığı belirlenirken, MusiQoL sonuçları tedaviye uyumun yaşam kalitesini olumlu yönde etkilediğini göstermektedir. Tedavi uyumu arttıkça atak sıklığında ve engellilik düzeyinde azalma, dolayısıyla yaşam kalitesinde iyileşme gözlenmiştir. Tedavi uyumu iyi olan bireylerde psikolojik dayanıklılık düzeyinin daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Tedavi uyumu ile psikolojik dayanıklılık arasındaki ilişkinin diğer ölçeklerle kontrol edildiğinde hafif bir azalma göstermiş olmasına rağmen istatistiksel olarak anlamlılığını güçlü bir şekilde koruduğu gözlenmiştir (r = 0,251, p <0,001). Ayrıca hem lineer hem de lojistik regresyon analizlerinde, psikolojik dayanıklılığın tedavi uyumunu güçlü bir şekilde yordadığını tespit ettik (p <0,001).
Başa çıkma tutumlarının artışıyla tedavi uyumunun da arttığı, Başa Çıkma Tutumları Değerlendirme Ölçeği (BÇTDÖ)’nün alt boyutlarından kendine yardım, yaklaşım, sakınma-kaçınma ve uyum sağlama ile tedavi uyumu arasında doğrusal bir ilişki olduğu saptanmıştır. Bunun aksine, kendine ceza alt boyutu ile tedavi uyumu arasında negatif korelasyon bulunmuştur.
Sonuç: Bulgularımız depresyon, anksiyete, stres, başa çıkma tutumları ve yaşam kalitesi gibi faktörlerin ilaç uyumu üzerinde etkileri olduğunu, ancak psikolojik dayanıklılığın bu psikolojik ve sosyal faktörlerden bağımsız bir şekilde tedavi uyumunu güçlü bir şekilde yordayarak MS hastalarının tedaviye uyumunda kilit bir rol oynadığını göstermektedir. Ayrıca, bulgularımız sağlık hizmetlerinden memnuniyet, komorbidite ve bağımlılık gibi faktörlerin de tedavi sürecinde önemli belirleyiciler olduğunu ortaya koymaktadır. Bilgimize göre çalışmamız, MS hastalarının tedaviye uyumunda psikolojik dayanıklılığın önemini gösteren ilk çalışmadır. Gelecekte yapılacak çalışmalarda, psikolojik dayanıklılığı veya başa çıkma stratejilerini artırmaya yönelik bireysel müdahalelerin ilaç uyumuna olan katkıları daha net ortaya konabilir.
Objective: Multiple sclerosis (MS) is a chronic autoimmune disease that affects the central nervous system and severely impairs quality of life. Adherence to treatment is known to be critical in slowing the progression of the disease and improving quality of life. This study aims to investigate the relationship between medication adherence and psychological resilience, stress and coping with stress in patients with MS. The study is based on the hypotesis that psychological resilience is better in people with good medication adherence and that psychological resilience is a determinant of good medication adherence. The results of the study will guide psychological interventions to improve medication adherence in people with MS. Methods: This observational and cross-sectional study included 165 patients admitted to the Necmettin Erbakan University Faculty of Medicine Neurology MS Outpatient Clinic, diagnosed with relapsing-remitting MS (RRMS) according to the 2017 revised Mc-Donald criteria and currently in remission. The study included a sociodemographic data form, the Medication Adherence Report Scale (MARS), the Connor-Davidson Psychological Resilience Scale (CD-RISC), the Depression, Anxiety and Stress Scale-21 (DASS-21) and the Coping Attitudes Assessment Scale (COPE-R), the Multiple Sclerosis International Quality of Life (MusiQoL), the Multiple Sclerosis Treatment Adherence Questionnaire (MS-TAQ) and the Expanded Disability Status Scale (EDSS) were used. The data were statistically analyzed using SPSS program. Results: While medication adherence decreased with increasing levels of depression, anxiety and stress, MusiQoL results showed that treatment adherence positively affected quality of life. As medication adherence increased, the frequency of attacks and the level of disability decreased, resulting improved quality of life. Individuals with good adherence were found to have higher levels of psychological resilience. Although the positive correlation between good medication adherence and psychological resilience decreased slightly when controlled for other scales, it remained highly statistically significant (r = 0.251, p < 0.001). We also found that psychological resilience strongly predicted adherence in both linear and logistic regression analyses (p < 0.001). It was found that medication adherence increased as coping attitudes increased, and there was a linear relationship between self-help, approach, avoidance and adaptation, which are the sub-dimensions of the Coping Attitudes Rating Scale (COPE-R), and medication adherence. In contrast, a negative correlation was found between the self-punishment sub-dimension and medication adherence. Conclusion: Our findings suggest that factors such as depression, anxiety, stress, coping attitudes and quality of life have an impact on medication adherence, but psychological resilience plays a key role in medication adherence in MS patients by strongly predicting adherence independently of these psychological and social factors. Furthermore, our findings suggest that factors such as satisfaction with healthcare services, comorbidity and addiction are also important determinants of treatment adherence. To our knowledge, our study is the first to demonstrate the importance of psychological resilience in treatment adherence in MS patients. Future studies may be able to show more clearly the contribution of individual interventions that increase psychological resilience or coping strategies to medication adherence.
Objective: Multiple sclerosis (MS) is a chronic autoimmune disease that affects the central nervous system and severely impairs quality of life. Adherence to treatment is known to be critical in slowing the progression of the disease and improving quality of life. This study aims to investigate the relationship between medication adherence and psychological resilience, stress and coping with stress in patients with MS. The study is based on the hypotesis that psychological resilience is better in people with good medication adherence and that psychological resilience is a determinant of good medication adherence. The results of the study will guide psychological interventions to improve medication adherence in people with MS. Methods: This observational and cross-sectional study included 165 patients admitted to the Necmettin Erbakan University Faculty of Medicine Neurology MS Outpatient Clinic, diagnosed with relapsing-remitting MS (RRMS) according to the 2017 revised Mc-Donald criteria and currently in remission. The study included a sociodemographic data form, the Medication Adherence Report Scale (MARS), the Connor-Davidson Psychological Resilience Scale (CD-RISC), the Depression, Anxiety and Stress Scale-21 (DASS-21) and the Coping Attitudes Assessment Scale (COPE-R), the Multiple Sclerosis International Quality of Life (MusiQoL), the Multiple Sclerosis Treatment Adherence Questionnaire (MS-TAQ) and the Expanded Disability Status Scale (EDSS) were used. The data were statistically analyzed using SPSS program. Results: While medication adherence decreased with increasing levels of depression, anxiety and stress, MusiQoL results showed that treatment adherence positively affected quality of life. As medication adherence increased, the frequency of attacks and the level of disability decreased, resulting improved quality of life. Individuals with good adherence were found to have higher levels of psychological resilience. Although the positive correlation between good medication adherence and psychological resilience decreased slightly when controlled for other scales, it remained highly statistically significant (r = 0.251, p < 0.001). We also found that psychological resilience strongly predicted adherence in both linear and logistic regression analyses (p < 0.001). It was found that medication adherence increased as coping attitudes increased, and there was a linear relationship between self-help, approach, avoidance and adaptation, which are the sub-dimensions of the Coping Attitudes Rating Scale (COPE-R), and medication adherence. In contrast, a negative correlation was found between the self-punishment sub-dimension and medication adherence. Conclusion: Our findings suggest that factors such as depression, anxiety, stress, coping attitudes and quality of life have an impact on medication adherence, but psychological resilience plays a key role in medication adherence in MS patients by strongly predicting adherence independently of these psychological and social factors. Furthermore, our findings suggest that factors such as satisfaction with healthcare services, comorbidity and addiction are also important determinants of treatment adherence. To our knowledge, our study is the first to demonstrate the importance of psychological resilience in treatment adherence in MS patients. Future studies may be able to show more clearly the contribution of individual interventions that increase psychological resilience or coping strategies to medication adherence.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Multipl skleroz, Multiple sclerosis, psikolojik dayanıklılık, psychological resilience, tedaviye uyum, medication adherence, stresle başa çıkma, yaşam kalitesi, azim ve kararlılık, başa çıkma tutumları, depresyon, anksiyete, stres, sağlık hizmetlerinden memnuniyet, komorbidite, bağımlılık, stress coping, quality of life, grit and determination, coping attitudes, depression, anxiety, stress, satisfaction with health services, comorbidity, addiction.
Kaynak
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Teken, E. Y. (2024). Multipl Skleroz Hastalarında İlaç Uyumu İle Psikolojik Dayanıklılık, Stres Ve Başa Çıkma Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. (Yayınlanmamış tıpta uzmanlık tezi) Necmettin Erbakan Üniversitesi, Tıp Fakültesi Cerrahi Tıp Bilimleri Bölümü Beyin ve Sinir Cerrahisi Anabilim Anabilim, Konya.
