Orta Anadolu’da Kentsel Yaşlanma: Kayseri Örneği
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2022
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Bu çalışma kentsel yaşlanma deneyimini Orta Anadolu’nun en gelişmiş kentlerinden biri olan
Kayseri’de ele almaktadır. Kayseri bir taraftan Neoliberal kentleşme dinamiklerine uyum
sağlayarak modern, diğer taraftan geleneklere bağlılığı ve kapalı toplumsal yapısıyla
muhafazakâr bir kimliğe sahiptir. Kayseri’nin yaşlı nüfusu ise Türkiye ortalamasına denktir.
Kentin merkezi yönetim ile olan uyumu geçmişten bugüne süreklilik göstermiş ve bu sürekliliği
korumada iş dünyası önemli olmuştur. Bu nedenle Kayseri’de politik, ekonomik ve sosyal hayat
arasındaki ilişki biçimi kentin nevi şahsına münhasır bir karakter kazanmasını sağlamıştır. Fakat
kent son yıllarda yaşam kalitesi bakımından bazı çelişkileri beraberinde getirmiştir. Buradaki
durum çalışmada yaşlılar özelinde değerlendirilmektedir. Çalışma ekonomik, kültürel, mekânsal
ve politik süreçlere odaklanarak kentsel yaşlanmayı hak temelli yaklaşımla tartışmayı amaçlayan
niteliksel bir çalışmadır. Yaşlıların yaşlanma sürecine ilişkin bakış açıları, bu bakış açısının
mekânsal, toplumsal ve ekonomik ilişkilere yansıması, mekân üretimiyle bağlantılı olarak ortaya
çıkan eşitsizlikler ve mekânsal pratikler, yaşlıların kendileri, yerel yönetimler ve sivil toplum ile
görüşülerek analiz edilmiştir. Sonuçta yaşlıların yaşlanma sürecine ilişkin olumsuz kalıp yargıları
benimsedikleri fakat kendilerini bu olumsuz yargıların dışında tuttukları, emeklilikle birlikte
mekânsal, toplumsal ve aile ilişkilerinde görünürlüklerinin azaldığı, mekânsal pratiklerinde
toplumsal cinsiyete dayalı farklılaşmanın olduğu ve yerel yönetimin mekân üretiminin bunu
pekiştirdiği görülmüştür. Kentsel yaşlanmaya ilişkin mekân üretiminde yerel yönetimin önemli
farkındalıklar kazandığı ve ekonomik aktörlerin bunda kendisine önemli roller biçtiği, fakat hak
temelli kentsel yaşlanma olanaklarını sağlamada kentin hala yetersiz olduğu ön plana çıkmıştır.
Kentte toplumsal dayanışmanın önemli bir parçası olan hayırseverliğin, dini ya da vicdani
hassasiyetlerle sürdürüldüğü kadar sistemi ve mevcut yapıyı korumanın bir yolu olarak da
görüldüğü anlaşılmıştır.
Bu çalışma kentsel yaşlanma deneyimini Orta Anadolu’nun en gelişmiş kentlerinden biri olan Kayseri’de ele almaktadır. Kayseri bir taraftan Neoliberal kentleşme dinamiklerine uyum sağlayarak modern, diğer taraftan geleneklere bağlılığı ve kapalı toplumsal yapısıyla muhafazakâr bir kimliğe sahiptir. Kayseri’nin yaşlı nüfusu ise Türkiye ortalamasına denktir. Kentin merkezi yönetim ile olan uyumu geçmişten bugüne süreklilik göstermiş ve bu sürekliliği korumada iş dünyası önemli olmuştur. Bu nedenle Kayseri’de politik, ekonomik ve sosyal hayat arasındaki ilişki biçimi kentin nevi şahsına münhasır bir karakter kazanmasını sağlamıştır. Fakat kent son yıllarda yaşam kalitesi bakımından bazı çelişkileri beraberinde getirmiştir. Buradaki durum çalışmada yaşlılar özelinde değerlendirilmektedir. Çalışma ekonomik, kültürel, mekânsal ve politik süreçlere odaklanarak kentsel yaşlanmayı hak temelli yaklaşımla tartışmayı amaçlayan niteliksel bir çalışmadır. Yaşlıların yaşlanma sürecine ilişkin bakış açıları, bu bakış açısının mekânsal, toplumsal ve ekonomik ilişkilere yansıması, mekân üretimiyle bağlantılı olarak ortaya çıkan eşitsizlikler ve mekânsal pratikler, yaşlıların kendileri, yerel yönetimler ve sivil toplum ile görüşülerek analiz edilmiştir. Sonuçta yaşlıların yaşlanma sürecine ilişkin olumsuz kalıp yargıları benimsedikleri fakat kendilerini bu olumsuz yargıların dışında tuttukları, emeklilikle birlikte mekânsal, toplumsal ve aile ilişkilerinde görünürlüklerinin azaldığı, mekânsal pratiklerinde toplumsal cinsiyete dayalı farklılaşmanın olduğu ve yerel yönetimin mekân üretiminin bunu pekiştirdiği görülmüştür. Kentsel yaşlanmaya ilişkin mekân üretiminde yerel yönetimin önemli farkındalıklar kazandığı ve ekonomik aktörlerin bunda kendisine önemli roller biçtiği, fakat hak temelli kentsel yaşlanma olanaklarını sağlamada kentin hala yetersiz olduğu ön plana çıkmıştır. Kentte toplumsal dayanışmanın önemli bir parçası olan hayırseverliğin, dini ya da vicdani hassasiyetlerle sürdürüldüğü kadar sistemi ve mevcut yapıyı korumanın bir yolu olarak da görüldüğü anlaşılmıştır.
Bu çalışma kentsel yaşlanma deneyimini Orta Anadolu’nun en gelişmiş kentlerinden biri olan Kayseri’de ele almaktadır. Kayseri bir taraftan Neoliberal kentleşme dinamiklerine uyum sağlayarak modern, diğer taraftan geleneklere bağlılığı ve kapalı toplumsal yapısıyla muhafazakâr bir kimliğe sahiptir. Kayseri’nin yaşlı nüfusu ise Türkiye ortalamasına denktir. Kentin merkezi yönetim ile olan uyumu geçmişten bugüne süreklilik göstermiş ve bu sürekliliği korumada iş dünyası önemli olmuştur. Bu nedenle Kayseri’de politik, ekonomik ve sosyal hayat arasındaki ilişki biçimi kentin nevi şahsına münhasır bir karakter kazanmasını sağlamıştır. Fakat kent son yıllarda yaşam kalitesi bakımından bazı çelişkileri beraberinde getirmiştir. Buradaki durum çalışmada yaşlılar özelinde değerlendirilmektedir. Çalışma ekonomik, kültürel, mekânsal ve politik süreçlere odaklanarak kentsel yaşlanmayı hak temelli yaklaşımla tartışmayı amaçlayan niteliksel bir çalışmadır. Yaşlıların yaşlanma sürecine ilişkin bakış açıları, bu bakış açısının mekânsal, toplumsal ve ekonomik ilişkilere yansıması, mekân üretimiyle bağlantılı olarak ortaya çıkan eşitsizlikler ve mekânsal pratikler, yaşlıların kendileri, yerel yönetimler ve sivil toplum ile görüşülerek analiz edilmiştir. Sonuçta yaşlıların yaşlanma sürecine ilişkin olumsuz kalıp yargıları benimsedikleri fakat kendilerini bu olumsuz yargıların dışında tuttukları, emeklilikle birlikte mekânsal, toplumsal ve aile ilişkilerinde görünürlüklerinin azaldığı, mekânsal pratiklerinde toplumsal cinsiyete dayalı farklılaşmanın olduğu ve yerel yönetimin mekân üretiminin bunu pekiştirdiği görülmüştür. Kentsel yaşlanmaya ilişkin mekân üretiminde yerel yönetimin önemli farkındalıklar kazandığı ve ekonomik aktörlerin bunda kendisine önemli roller biçtiği, fakat hak temelli kentsel yaşlanma olanaklarını sağlamada kentin hala yetersiz olduğu ön plana çıkmıştır. Kentte toplumsal dayanışmanın önemli bir parçası olan hayırseverliğin, dini ya da vicdani hassasiyetlerle sürdürüldüğü kadar sistemi ve mevcut yapıyı korumanın bir yolu olarak da görüldüğü anlaşılmıştır.
Açıklama
Doktora Tezi
Anahtar Kelimeler
Yaşlılık, Kentsel yaşlanma, Mekân üretimi, Hak temelli yaklaşım, Neoliberalizm, Kayseri, Aging, Urban aging, Production of space, Rights-based approach, Neoliberalism
Kaynak
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Avşar Arık, I. (2022). Orta Anadolu’da kentsel yaşlanma: Kayseri örneği. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Anabilim Dalı, Konya.
