Netâyicül-Amâl ve Menâhicül-Ebrâr İsimli Eserde Dudak Uyumu
Yükleniyor...
Tarih
2014
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Klasik Osmanlı Türkçesi dönemi eseri olan Netâyicül-Amâl ve Menâhicül-Ebrârın müellifi veya mütercimi belli değildir. Eser, dudak uyumu sürecinin gelişimini göstermesi açısından önemlidir.Bu makalede, Klasik Osmanlı Türkçesi döneminde yazılan Netâyicül-Amâl ve Menâhicül-Ebrâr isimli eserde geçen dudak uyumu değerlendirilerek bu alandaki çalışmalara katkıda bulunmak amaçlanmıştır. Dudak uyumu Türkçenin her devrinde her sahada kelime bünyesine kuvvetle hâkim olan bir uyum değildir. Batı Türkçesinde dudak uyumu, tarihî süreç içinde gelişmiştir. Eski Anadolu Türkçesinde umumî temayül yuvarlaklaşma yönündedir. Eski Anadolu Türkçesinin sonundan itibaren bazı uyuma bağlı örnekler görülse de Batı Türkçesinde dudak uyumu süreci Klasik Osmanlı Türkçesi döneminin ilk zamanlarında başlamış ve bu süreç dönemin sonunda tamamlanmıştır. Netâyicül-Amâl ve Menâhicül-Ebrâr isimli eserde, dudak uyumuyla ilgili gelişmeleri gösteren örneklerin yanında dudak uyumu sürecine aykırı örneklere de rastlanmıştır. Metindeki dudak uyumuna aykırı örnekler yeni bir uyumsuzluk oluşturmuştur. Bazı eklerde düzleşmeye veya yuvarlaklaşmaya bağlı olarak tersine uyumsuzluk olarak nitelendirebileceğimiz yeni uyumsuzluklar tespit edilmiştir. Bu çalışmada eserde tespit edilen dar düz ve dar yuvarlak ünlülü kelime tabanları ve ekler değerlendirilmiştir.
Netayicu'l-Amal ve Menahicu'l-Ebrar, whose their authors and interpretators are still unknown, belongs to Classical Ottoman Turkish era and have significant importance in terms of showing the progression of labial harmony process. This article aims to contribute to the studies on this field by focusing on labial harmony in Netayicu'l-Amal ve Menahicu'l-Ebrar. Liabial harmony is not a dominant feature over the words of Turkish in its every era and range. It has progressed historically in Western Turkish. In Old Anatolian Turkish the general tendency would be towards labiazation. Even though some examples that abide with harmony rule could be seen from end of Old Anatolian Turkish, labial harmony process in Western Turkish had commenced in early decades of Classical Ottoman Turkish and was completed at the end of the same period. In Netayicu'l-Amal ve Menahicu'l-Ebrar along with words that bear examples for laible harmony process, there are also contrary examples to this process. The examples in the text that are contrary to labial harmony had generated a new inharmoniousness. Some new samples of inharmoniousness, that in some cases, depend on plainness or labialization which might be called reverse inharmoniousness. In this article word bases and affixes consist of close rounded and close unrounded vowels which were found in the text have been studied.
Netayicu'l-Amal ve Menahicu'l-Ebrar, whose their authors and interpretators are still unknown, belongs to Classical Ottoman Turkish era and have significant importance in terms of showing the progression of labial harmony process. This article aims to contribute to the studies on this field by focusing on labial harmony in Netayicu'l-Amal ve Menahicu'l-Ebrar. Liabial harmony is not a dominant feature over the words of Turkish in its every era and range. It has progressed historically in Western Turkish. In Old Anatolian Turkish the general tendency would be towards labiazation. Even though some examples that abide with harmony rule could be seen from end of Old Anatolian Turkish, labial harmony process in Western Turkish had commenced in early decades of Classical Ottoman Turkish and was completed at the end of the same period. In Netayicu'l-Amal ve Menahicu'l-Ebrar along with words that bear examples for laible harmony process, there are also contrary examples to this process. The examples in the text that are contrary to labial harmony had generated a new inharmoniousness. Some new samples of inharmoniousness, that in some cases, depend on plainness or labialization which might be called reverse inharmoniousness. In this article word bases and affixes consist of close rounded and close unrounded vowels which were found in the text have been studied.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Netâyicü’l-A’mâl ve Menâhicü’l-Ebrâr, Mehekkü’l-İlim ve’l-Ulemâ, Klasik Osmanlı Türkçesi, Dudak uyumu, Düzleşme, Yuvarlaklaşma, Tersine uyumsuzluk, Classical Ottoman Turkish, Labial harmony, Plainness, Labialization, Reverse inharmoniousness
Kaynak
Türkiyat Araştırmaları Dergisi
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
0
Sayı
36
Künye
Özkan, A. (2014). Netâyicü'l-A mâl ve Menâhicü'l-Ebrâr İsimli eserde dudak uyumu. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 0, 36, 1-33.
