Kadın Kur'an kursu öğreticilerinde boşanma olgusu: Konya-İzmir örneği

Boşanma, sosyal bilimlerde en çok ele alınan konulardan biridir. Bu tez çalışması, Konya ve İzmir’de görev yapan kadın Kur’an Kursu öğreticilerinde yaşanan boşanmaların neden ve sonuçlarını makro (birey-toplum ilişkileri) ve mikro (bireyler arası ilişkiler) düzlemde sosyolojik olarak analiz etmektedir. Boşanma olgusu, kentleşmenin ve kadının çalışma hayatına dahil olmasının bir sonucu olarak ailenin fonksiyonlarının değişmesiyle birlikte mesleği din görevlisi olan bireyin öznel dünyasında yarattığı değişimler ekseninden sorgulanmaktadır. Çalışma için İzmir ilinin seçilmesinin sebebi, boşanma istatistiklerinde hemen her sene üst sıralarda yer alması ve daha modern bir kent görüntüsü sunmasıyken, Konya ilinin seçim sebebi ise boşanma istatistiklerinde daha alt sıralarda yer alması ve daha muhafazakâr bir görüntü sergilemesidir. Yaşanılan kentin ve mevcut mesleki statü ve rollerin boşanma kararına etkisi ve boşanma süreci boyunca ve sonuçları itibariyle birey üzerindeki etkilerinin karşılaştırmalı olarak ele alınması çalışmanın temel konusunu teşkil etmektedir. Konya ve İzmir’de görev yapan tüm kadın Kuran kursu öğreticileri ile görüşmek mümkün olmayacağından, evreni temsil eden 20 kişi ile derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Çalışma, nitel araştırma desenlerinden fenomenoloji deseni ile gerçekleştirilmiştir. Veri analizi için ise betimsel analiz, içerik analizi ve tematik analizlerden istifade edilmiştir. Bu anlamda, boşanma, oluşturulan katılımcı grubunun eğitim seviyesi, meslek tecrübesi, sosyo-ekonomik koşulları, din ve değer dünyası, toplumsal rolleri, bu rollerin kadın Kur’an Kursu öğreticilerine yüklediği sorumluluk ve ortaya çıkardığı sorunlar gibi bir dizi değişkenle ilişkisi bağlamında yorumlanmaktadır.

Divorce is one of the most widely discussed topics in social sciences. This thesis analyzes the causes and consequences of divorce among female Qur’an course instructors in Konya and Izmir, examining them from a sociological perspective on both a macro (individual-society relations) and a micro (inter-individual relations) level. The phenomenon of divorce is explored through the changes it creates in the subjective world of individuals who are religious officials, set against the backdrop of changing family functions as a result of urbanization and women’s participation in the workforce. The reason for choosing Izmir is its consistently high ranking in divorce statistics and its more modern urban image, while Konya was selected for its lower ranking in divorce statistics and its more conservative image. The main focus of the study is to comparatively examine the effect of the city of residence and the current professional status and roles on the decision to divorce, as well as the impact on the individual during and after the divorce process. Due to the impossibility of interviewing all female Qur’an course instructors in Konya and Izmir, in-depth interviews were conducted with 20 individuals who represent the study population. The study was carried out using a qualitative research design, specifically phenomenology. Descriptive, content, and thematic analyses were employed for data analysis. In this context, divorce is interpreted in relation to a series of variables such as the educational level, professional experience, socioeconomic conditions, world of religion and values, and social roles of the participant group, as well as the responsibilities and problems these roles impose on female Qur’an course instructors.