Mantıki kıyas ile fıkhi kıyasın karşılaştırılması ve epistemik değerleri
Küçük Resim Yok
Tarih
2025
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Bu çalışmada, Aristoteles (M.Ö. 384-322)’in sistemli bir disiplin haline getirdiği ve bütün bilimlerde bir bilgi elde etme yöntemi olarak kullanılan mantıki kıyas ile İslam bilim adamları tarafında sistemli bir disiplin haline getirilen fıkhi kıyasın karşılaştırılması ve her iki kıyasın uygulanmasında elde edilen bilginin epistemik değerinin ortaya konulması hedeflenmektedir. Bu hedef çerçevesinde konuyu daha anlaşılır kılabilmek amacıyla her iki yöntemin yapısı, işlevi, koşulları, sonuçları ve epistemik değerleri ayrı ayrı incelendikten sonra karşılaştırılıp değerlendirilerek bilgi değerleri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Mantıki kıyas ile fıkhi kıyas arasında yapılan karşılaştırmada her iki kıyasın birer akıl yürütme yöntemi, bilinmeyen olgu ve nesne hakkında yeni bir bilgi veya hükme ulaşma amacı, orta terim ile illetin üstlendiği görevler bakımında benzerlik arz ederken diğer yandan ilkeleri, formları, orta terim ile illetin öncüllerde aldığı konumları, kullanılma şekilleri, nitelikleri ve iki kıyasın ifade ettikleri epistemik değerler bakımından ise farklılık göstermektedir. Sonuç bölümünde ise karşılaştırma sonucunda ortaya çıkan bulguların yorumlanması ve bunların alana katkı sağlayan kazanımları değerlendirilmektedir.
This study aims to compare logical syllogism, a systematic discipline established by Aristotle (384–322 BC) as a method for acquiring knowledge across various sciences, with qiyas al-fiqhi, which has also been developed into a systematic discipline by Islamic scholars. The primary objective is to elucidate the epistemic value of the knowledge derived from the application of both reasoning methods. To achieve this aim, the study first examines the structure, function, conditions, outcomes, and epistemic values associated with each method separately. Following this, a comparative evaluation is conducted to highlight their respective contributions to knowledge. In the comparison between logical syllogism and qiyas al-fiqhi, both methods exhibit similarities as forms of reasoning aimed at deriving new knowledge or rulings concerning unknown phenomena and objects. Additionally, they share commonalities in the roles undertaken by the middle term in logical syllogism and the ‘illah (effective cause) in qiyas al-fiqhi. However, they differ in terms of principles, formal structures, the position of the middle term and ‘illah within premises, modes of application, characteristics, and the epistemic values they convey. The conclusion section interprets the findings derived from this comparison and assesses their contributions to the field.
This study aims to compare logical syllogism, a systematic discipline established by Aristotle (384–322 BC) as a method for acquiring knowledge across various sciences, with qiyas al-fiqhi, which has also been developed into a systematic discipline by Islamic scholars. The primary objective is to elucidate the epistemic value of the knowledge derived from the application of both reasoning methods. To achieve this aim, the study first examines the structure, function, conditions, outcomes, and epistemic values associated with each method separately. Following this, a comparative evaluation is conducted to highlight their respective contributions to knowledge. In the comparison between logical syllogism and qiyas al-fiqhi, both methods exhibit similarities as forms of reasoning aimed at deriving new knowledge or rulings concerning unknown phenomena and objects. Additionally, they share commonalities in the roles undertaken by the middle term in logical syllogism and the ‘illah (effective cause) in qiyas al-fiqhi. However, they differ in terms of principles, formal structures, the position of the middle term and ‘illah within premises, modes of application, characteristics, and the epistemic values they convey. The conclusion section interprets the findings derived from this comparison and assesses their contributions to the field.
Açıklama
Yüksek Lisans Tezi
Anahtar Kelimeler
Mantık, Mantıki Kıyas, Fıkhi Kıyas, Kesin Bilgi, Zannî Bilgi, Kıyasın Epistemik Değeri, Logic, Syllogism, Qiyas al-Fiqhi, Definitive Knowledge, Conjectural Knowledge, Elements of Knowledge, Epistemic Value of Qiyas
Kaynak
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Tokur, A. (2025). Mantıki kıyas ile fıkhi kıyasın karşılaştırılması ve epistemik değerleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı, Konya.
