Nesefi'nin Tabsıratü'l-Edillesi'nde kaza ve kader

Asırlardan beri, İslâm'dan önce bile, üzerinde fikir yürütülüp tartışmalar yapılan, insanların kafasını meşgul eden bir konuyu, Ehl-i Sünnet âlimlerinin Mâtüridiyye koluna mensup birinin kendi eserinden okuma fırsatını bulduk. Yazdıklarını okuyarak, söylediklerini anlamaya ve neleri anlatmak istediğini, nasıl anlatmak istediğini bilmeye çalıştık. Semantik metodu kullandığı eserinin, ilgili bölümünde müellif şu fikirlerin savunmasını yaparak, doğruluklarını isbat etmeye çalışmıştır: a) Insanın bütün fiilleri, Allah'ın yaratmasıyladır. Allah'dan başka hiçbir kimseye yaratıcılık sıfatı verilemez. b) Her şey, Allah'ın kaza ve kaderiyledir. Onun dışında hiçbir şey olmaz. c) Küfür de Allah'ın kazasıyladır. Ama Allah'ın kazasının kendisi değil, eseridir. d) Kaza ve kaderle ihticac edilemez. Çünkü kaza ve kader, insanları hiçbir zaman mecbur etmez. Ama insan onun dışına da çıkamaz. e) insanlar, yaptıkları işlerde (kendi fiillerinde) hürdürler. Bundan ötürü de yaptıklarından sorumludurlar ve bir gün mutlaka hesaba çekileceklerdir.