Mevzû-mebâdî-mesâil-gâye bağlamında fıkıh ve usûlü

Tarihî süreçte birer disiplin halini alan ilimler, mevzû, mebâdî ve mesâil çerçevesinde mahiyetlerini ortaya koymuşlardır. Fıkıh ve usûlü de bu çerçevede saha ve sınırlarını belirlemiş, ilkelerini ve problemlerini tespit etmiştir. Füru fıkhın mevzûu, mükelleflerin fiilleri; mebâdii, fıkıh usûlü meseleleri; mesâili, şer‘î amelî hükümler olarak tespit edilirken; usûl-i fıkhın mevzûu, edille-i şer‘iyye; mesâili, istidlâl keyfiyeti ve küllî kurallar; mebâdii, kelam, Arap dili ve bazı şer‘î ve aklî ilimler olarak belirlenmiştir.

The branches of Islamic jurisprudence, which became disciplines within the his torical process, revealed their essential character (“al-mahiya”) within the framework of subject (“al-mevdū”) principles (“al-mabādī”) and problems (“al-mesāil”). Islamic Ju risprudence (al-fiqh) and it’s methodology (usūl al-fiqh) also determined their bounda ries and fields in this framework and identified their principles and problems. While the subject of secondary principles of Islamic jurisprudence (“al-furu”) are the acts of obliged peoples; it’s principles are the issues of methodology and it’s prob lems are practical assumptions, the subject of al-usūl al-fiqh legal evidences; it’s prob lems are the circumstance of deduced and holistic rules; his principles are theology, Arabic language and some of the Shari‘a and mental sciences.

قد أثبتت العلوم ماهيتها في إطار الموضوع والمبادئ والمسائل وصار كل واحد منها علما خاصا في التاريخ. وعلم الفقه وأصوله أيضا أثبتا حدودهما وعينا مبادئهما ومسائلهما. وموضوع فروع الفقه أفعال المكلفين ومبادؤها مسائل أصول الفقه ومسائلها الأحكام الشرعية العملية. وموضوع أصول الفقه الأدلة الشرعية, ومسائلها كيفية الاستدلال وقواعده, ومبادؤها علم الكلام واللغةالعربية والعلومالشرعية الأخر.